„Zofia Zarębianka” – książki

Nakreślona w książce panorama poetyk i tematów pomyślana jest w ten sposób, żeby na pierwszym planie znalazły się dociekania metafizyczne, doświadczenia sacrum, teologiczne roztrząsania prowadzone w języku poezji, wyznania, medytacje religijne. Podkreślić należy, iż autorka należy do grona najwybitniejszych znawców wskazanej problematyki. O spoistości cyklu przesądza kilka czynników: wybór istotnych zjawisk poetyckich, konsekwentna metoda lektury, historycznoliterackie i kulturowe nastawienie, które pozwala usytuować odczytywane teksty w porządku nowoczesnych nurtów literacko-estetycznych, uwzględnić odniesienia do dziejów form oraz idei, dalej: pamięć o czytelnikach, którym autorka klarownie i bez uproszczeń przybliża kwestie filozoficzne oraz artystyczne, jak również dostarcza wielu bardzo potrzebnych informacji kontekstowych. Wojciech Ligęza

Książka zawiera kilkanaście mistrzowskich esejów, w których prof. Zofia Zarębianka niezmordowana poszukiwaczka tropów sacrum w twórczości polskiej i obcej osadza twórczość Karola Wojtyły w różnorodnych kontekstach: literackich, filozoficznych, teologicznych i szerzej kulturowych. W efekcie otrzymujemy studium monografię artystycznego dorobku wielkiego Polaka, dorobku oryginalnego, ale jednocześnie powiązanego z różnorodnymi i na pierwszy rzut oka wcale nieoczywistymi płaszczyznami tradycji. Lektura esejów może stać się dla czytelnika intelektualną przygodą, a także okazją do smakowania artystycznych znaczeń Wojtyłowej twórczości (ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie). Książka Zofii Zarębianki pt. Gdzie jesteś, źródło? Zagadnienia tradycji w twórczości literackiej Karola Wojtyły stanowi ważny głos w badaniach dorobku literackiego papieża Jana Pawła II głos mądry, piękny i głęboki. O wysokiej wartości książki stanowią nie tylko pogłębione interpretacje konkretnych dzieł Autora, ale, co ważne, ich usytuowanie w kontekście literatury i poezji polskiej XX wieku (prof. dr hab. Teresa Malecka, Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie).

Jest to wędrówka wśród poetyckich znaczeń, skojarzeń w bogactwie literackiej tradycji, powiazań filozoficznych i teologicznych. Powolne rozgryzanie i smakowanie ziarnka kawy (jeśli ktoś ją lubi) ? tak można by określić analizę, jaką funduje nam Zarębianka ? wszechstronny i kompetentny przewodnik.Jaka teologia wyłania się z jej studium? Przeważa teologia nieśmiała, wydobywająca się ze zwątpienia, głęboko ukrytej tęsknoty, chwili przelotnego doświadczenia, a zatem taka, która jest głęboko zakotwiczona w ludzkiej egzystencji. Bywa ona także nawiązaniem do credo czy biblijnych tekstów, najrzadziej jednak jawi się jako owoc doświadczenia duchowego, dającego pewność. Niewątpliwie ta różnorodność duchowa i religijna analizowanych utworów sprawi, że czytelnik odnajdzie w nich własny świat niepewności i tęsknot za Tym, kto jest wieczną przystanią życia. Trzeba jednoznacznie stwierdzić, że książka Zarębianki to jedyne studium w literaturoznawstwie polskim, które tak panoramicznie przedstawia teologię polskich poetów, dodajmy teologię nieoczywistą, która wyłania się dzięki oryginalnym i interdyscyplinarnym interpretacjom. Mamy zatem do czynienia z odsłonięciem nowego aspektu rodzimej liryki.ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek

Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisarza, albo gdy osadza wątki mistyczne w całej tradycji chrześcijaństwa. Tylko takie – potrójne kompetencje – stanowiły klucz do pogłębionego odczytania Wojtyły, i w efekcie klucz do sukcesu, jakim jest omawiana książka. ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek

Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza, czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisarza, albo gdy osadza wątki mistyczne w całej tradycji chrześcijaństwa. Tylko takie – potrójne kompetencje – stanowiły klucz do pogłębionego odczytania Wojtyły, i w efekcie klucz do sukcesu, jakim jest omawiana książka (ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek).

W tym zbiorze wierszy Zofii Zarębianki, siódmym z kolei, poprzedzonym przez tomik "Tylko na chwilę" (2012), od razu zauważamy przedłużenie linii tematycznych, a także konsekwencję w zakresie wyborów i realizacji artystycznych. Na plan pierwszy wybijają się rozważania eschatologiczne - o finalnych przeznaczeniach, śmierci przeżytej świadomie, obdarzonej religijnymi oraz egzystencjalnymi sensami, o rzeczach aktualnych skierowanych ku przyszłości, kiedy nastąpi przekroczenie granicy życia, o wyobrażeniach kresu, niepokojach i lękach związanych ze spotkaniem z tym, co tajemnicze, zakryte, niewyobrażalne. Poetka układa cykl "wierszy dośmiertnych", jak rozumiem ten neologizm, wychylonych ku granicznemu doświadczeniu, jasno rozumiejących byt dla- i ku śmierci, uwikłanych w czas płynący, który niesie zagrożenie, złożonych z przeczuć i wizji niepojętych przestrzeni - nie z tego świata, skrajnie więc obcych. W eschatologii prywatnej odsłaniają się, choć nie do końca, kluczowe fragmenty autobiografii, ślady traumy spowodowanej przez chorobę. Rozmowa z sobą raz po raz wznosi się ku innemu wymiarowi, przeradza się w poszukiwanie transcendentnych uwarunkowań jednostkowego dramatu. /z posłowia Wojciecha Ligęzy/

Z książki wyłania się kolejny, bardzo interesujący wizerunek Czesława Miłosza, któremu nieobce były religijne, metafizyczne i duchowe rozterki. To inne, nowe w jakimś sensie, spojrzenie na poetę przez pryzmat jego duchowości i struktury wyobraźni religijnej stanowi ciekawy portret na tle istniejącej literatury przedmiotu, w której zwracano uwagę na inne problemy badawcze. prof.dr hab. Stanisław Stabro Bliższe zapoznanie się z projektem Zofii Zarębianki pokazuje całkowitą oryginalność jej punktu widzenia. Nie interesują jej aspekty religijny i poetycki w oderwaniu od siebie – jak dotąd bywało. Ciekawi ją ich splot. Pisarstwo naukowe prof. Zarębianki koncentruje się na pograniczu tego, co poetyckie i tego, co metafizyczne. prof. dr hab. Krystyna Jakowska