„Włodzimierz Bolecki” – książki

Brawurowa powieść o upadku I Rzeczpospolitej, o targowicy i karcianych szulerach. Literacka gra o najwyższą stawkę. Kim był Chack? Nie sposób odnaleźć go na kartach historycznych opracowań i podręczników. Wiadomo jedynie, że Chack, czyli Ignacy Chadźkiewicz vel Chodźkiewicz, istniał naprawdę. Wiedzieli o nim nawet Mickiewicz i Słowacki, ale z biegiem lat historia zapomniała o Chacku. A była to postać nietuzinkowa – uchodził za mistrza karcianych szulerów i polskiego Casanovę. Jak wieść niosła, był agentem targowiczan, carskiej Rosji, Francji, a także... generałem policji w Neapolu. Włodzimierz Bolecki, znany krytyk i historyk literatury, postanowił wydobyć go z cienia i uczynić główną postacią swej powieści. Jednak w tym wielowątkowym i polifonicznym utworze bohaterów jest wielu i nic nie jest takie, jakim się wydaje… Chack to powieść o ludziach uwikłanych w wielką historię, o wzniosłych hasłach i pięknych ideach, a równocześnie o towarzyszących im na każdym kroku niskich pobudkach i szkaradnych postępkach. Przez niemal każdą stronę przewija się korowód arcyciekawych postaci – są tu zwolennicy reform i Konstytucji 3 maja, ale przede wszystkim są targowiczanie, między którymi porusza się, czasem na pierwszym planie, czasem w tle, tytułowy bohater Chack. Czy to on rozdaje karty w grze o los Polski? Bolecki z wielką dbałością o historyczne detale, ale i z dużą dawką literackiej odwagi odtwarza epokę przemian i niepokojów, gdy w blasku dokonującej się we Francji rewolucji upadała I Rzeczpospolita. Przywołuje dokumenty, opracowania i pamiętniki, a kiedy wymaga tego powieściowa gra – nie cofa się przed literackim kamuflażem. Dzięki temu czytelnik wciągany jest w grę równie mocno, jak uwikłani są w nią powieściowi bohaterowie. Prozatorski debiut znanego badacza literatury to wielki historyczny fresk, powieść łotrzykowska i silva rerum w jednym. „Wspaniałe, imponujące dzieło, porywające – w głąb naszego jądra ciemności”. – prof. Andrzej Nowak

Niewątpliwym walorem recenzowanej publikacji jest wyłaniający się z niej portret badacza i krytyka: erudyty obdarzonego wyjątkową intuicją czytelniczą oraz coraz rzadszą dziś umiejętnością zwięzłego a zarazem przejrzystego prowadzenia wywodu i formułowania sądów. A są to sądy wyważone (oparte na analizach i zakorzenione w precyzyjnej lekturze, nie dające się ponieść luźnym skojarzeniom i przypadkowym analogiom) a jednocześnie zdecydowane - Bolecki nie ucieka od polemik, nie uchyla się od wartościowania i wreszcie nie ukrywa, że jego celem jest zarówno rzetelne opisanie interesujących go fenomenów, jak i krytyczne przyglądanie się utrwalonym w literaturoznawstwie przeświadczeniom oraz kanonicznym hierarchiom. W związku z tym lektura zebranych w obu tomach tekstów sprawia niewątpliwą satysfakcję, ale jednocześnie inspiruje intelektualnie i pobudza do dyskusji. - z recenzji wydawniczej prof. Pawła Panasa

Józef Mackiewicz był najbardziej „wyklętym” polskim pisarzem XX wieku. Był bezwzględnym krytykiem i nieprzejednanym demaskatorem systemu komunistycznego we wszystkich jego wcieleniach. Stworzył najbardziej spójne i konsekwentne uzasadnienie antykomunizmu jako postawy etycznej, światopoglądowej i historiozoficznej. Z tego powodu stał się dla komunistów i postkomunistów, ale także dla wielu działaczy emigracyjnych, a nawet opozycyjnych w PRL wrogiem publicznym numer jeden. W odwecie za ujawnianie – jeszcze przed 1939 r. - wpływów sowieckich w polskim życiu publicznym, był oskarżany o kolaborację z Niemcami. Był jednym z nielicznych polskich świadków odkrywania grobów katyńskich – jego relacje o tym ludobójstwie, złożone także przed Komisją Kongresu USA, stanowią do dziś przejmujące poznawczo i literacko, największe oskarżenie systemu bolszewickiego. Publicystyka i reportaże Mackiewicza należą do największych osiągnięć tego typu prozy. Jego powieści i opowiadania są bezcennym świadectwem losu Polaków i innych narodów na tzw. Wschodnich kresach II Rzeczpospolitej. A przewodnia idea jego twórczości – „jedynie prawda jest ciekawa” – stała się dziś wykładnikiem świadomości wszystkich, którzy dążą do odkłamania wiedzy o historii współczesnej. Te kwestie doskonale przybliża i wyjaśnia Ptasznik z Wilna. Za tę książkę autor otrzymał Nagrodę „Kultury” im. Zygmunta Hertza (Paryż 1991). Opublikowany po raz pierwszy w 1991 r., gruntownie rozszerzony i uzupełniony w 2007 r., Ptasznik z Wilna jest jak dotąd jedyną, pełną monografią życia i twórczości największego pisarza emigracyjnego XX wieku, którego Czesław Miłosz zaliczył do najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku.

Włodzimierz Bolecki (ur. 1952) – historyk, teoretyk i krytyk literacki. W stanie wojennym publikował pod pseudonimem Jerzy Malewski. Autor wielu prac m.in. o twórczości W. Berenta, W. Gombrowicza, G. Herlinga-Grudzińskiego, J. Mackiewicza, Cz. Miłosza, B. Schulza, A. Wata, S. I. Witkiewicza. Specjalizuje się w zagadnieniach poetyki i historii literatury XX w. Opublikował m.in. Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym (1982, 1996); Pre-teksty i teksty (1991, 1998); Polowanie na postmodernistów (w Polsce) (1999); Rozmowy z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim (1997, 2000); Ciemna miłość (2004); Inna krytyka (2006). Profesor w IBL PAN oraz w Zakładzie Teorii Literatury i Poetyki Uniwersytetu Warszawskiego. Członek redakcji dwumiesięcznika „Teksty Drugie”. Józef Mackiewicz był najbardziej „wyklętym” polskim pisarzem XX wieku. Dla komunistów, ale także wielu działaczy emigracyjnych i opozycyjnych w PRL był wrogiem publicznym numer jeden, ponieważ stworzył najbardziej spójne i konsekwentne uzasadnienie antykomunizmu jako postawy etycznej, światopoglądowej i historycznej. Był jednym z nielicznych polskich świadków odkrywania grobów katyńskich – jego relacje o tym ludobójstwie stanowią bezwzględne, a zarazem przejmujące literacko, oskarżenie systemu bolszewickiego. Powieści Mackiewicza są bezcennym świadectwem losu Polaków i innych narodów na tzw. Wschodnich kresach II Rzeczpospolitej. A przewodnia idea jego twórczości – „jedynie prawda jest ciekawa” – stała się dziś wykładnikiem świadomości wszystkich, którzy dążą do odkłamania wiedzy o historii współczesnej. Te kwestie doskonale przybliża i wyjaśnia Ptasznik z Wilna. Autor otrzymał nagrodę „Kultury” im. Zygmunta Hertza (Paryż 1991). Książka jest pierwszą w Polsce monografią jednego z największych pisarzy emigracyjnych, którego Czesław Miłosz zaliczył do najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku.

Rozmowy z Księciem Niezłomnym polskiej literatury Przewodnik po twórczości Herlinga-Grudzińskiego i zarazem niezwykła opowieść o historii XX wieku Najnowszy, jedenasty tom Dzieł zebranych Gustawa Herlinga-Grudzińskiego tworzą dwie rozmowy, jakie z wybitnym pisarzem przeprowadził znawca jego twórczości Włodzimierz Bolecki. Część pierwsza to Rozmowy w Dragonei, część druga Rozmowy w Neapolu. Rozmowy w Dragonei odbyły się w lipcu 1995 roku, w wiosce, w której znajdował się dom letniskowy pisarza. Ich tematem jest twórczość Herlinga. Powstał w ten sposób swoisty autokomentarz pisarza do własnej twórczości. Rozmowy w Neapolu powstawały w lipcu i sierpniu 1998 oraz we wrześniu i październiku 1999 roku. Dotyczą ostatnich utworów Herlinga z lat 1994-1999. Przemysław Czapliński nazwał Rozmowy „przewodnikiem po Herlingu”, książką, która „fascynuje jako rozmowa o historii i współczesności, o polityce i dziejach emigracji”. To świadectwo artysty, żołnierza i emigranta zawsze wiernego prawdzie i zawsze opowiadającego się za empatią z cierpiącymi.

Komu potrzebna jest dziś schulzologia, skoro wiadomo, że z Schulza nie da się zrobić bohatera mediów czy polityki? Odpowiedź może być zaskakująca. Schulz jest dziś niezbędny samym schulzologom, literaturoznawcom. Twórczość Schulza - odczytywana poza jej macierzystymi kontekstami - jest bowiem rajem dla interpretatorów. Każdy może tu przynieść to, co go najbardziej interesuje, a każda interpretacja zostanie zaakceptowana. Schulz poza prawdą i fałszem - czyż nie jest to spełnienie marzeń dzisiejszych nowoczesnych? Ale fenomenem współczesnej recepcji Schulza jest jednak nie tyle bogactwo interpretacji, ile ich międzynarodowy charakter. W tym sensie Schulz stał się już dawno pisarzem światowym, czytanym w dziesiątkach języków i poprzez wielość tradycji lekturowych. Ten Schulz międzynarodowy i radykalnie komparatystyczny, opisywany con amore, choć nadal nieopisany, jest dziś symbolem wielkiego triumfu sztuki słowa. Rzeczywista magia twórczości Schulza - cokolwiek byśmy mówili o różnicach jej interpretowania - polega bowiem na tym, że czytelników łączy, a nie dzieli, i że bezustannie przyciąga nowych adeptów do schulzowskiej wspólnoty, która najdosłowniej - nie zna granic.