„Władysław Kopaliński” – książki

Symbole nie pozwoliły się dotychczas w sposób przekonywający usystematyzować i sklasyfikować, nie dały się uporządkować ani chronologicznie, ani pod względem ważności. Stąd konieczność zastosowania innych, znacznie elastyczniejszych, bardziej literackich metod prezentacji niż te, jakich normalnie używają leksykony i encyklopedie. Zakres dość szczupły, ale wybór dający pierwszeństwo hasłom przynoszącym bogaty plon odniesień. Aby unikać symboliki wielopiętrowej i tautologii, pominięto większość haseł, które same już funkcjonują głównie jako symbole. Władysław Kopaliński

Słownik zawiera wyrazy z ilustrujące najważniejsze zjawiska w kulturze, cywilizacji, nauce, technice, polityce, obyczaju i modzie, wyrazy wzbogacające nasz język mówiony i pisany. Wydzieloną częścią Słownika jest almanach złożony z 58 tablic umożliwiających szybkie odnalezienie licznych terminów, nazw, imion, dat ułożonych tu w jednorodne grupy.

Monumentalne dzieło Władysława Kopalińskiego powstało w reakcji na warunki współczesnego życia oraz rozwój nowych dziedzin nauki i techniki, które powodują rwanie się więzi kulturowych, słabnięcie związków z kulturą narodową, europejską i śródziemnomorską. Autor książki próbując uporządkować te procesy, dokonał wyboru haseł w zakresie mitów i tradycji kultury w ich najszerzej rozumianym sensie. Tematy przewodnie Słownika mitów i tradycji kultury obejmują: postaci i wydarzenia biblijne, bóstwa i bohaterów mitologii śródziemnomorskich i północnych, bohaterów legend, sag, epopei, romansów, bohaterów narodowych i ludowych, słynne bitwy, słynne kobiety, słynne dynastie i rody, i wiele innych.

Erudycyjna wędrówka w głąb ludzkiej historii i ludzkich doświadczeń. Wyjaśnienie pochodzenia różnych „rzeczy powszednich” z najbliższego otoczenia: przedmiotów, pożywienia, zwierząt, roślin itp.

Lektura objaśniająca znaczenie i historię wielu słów i popularnych przysłów. Już sam wybór haseł świadczy o tym, że kierowano się przy nim cechami mogącymi budzić zaciekawienie. Chociaż dzieje wielu wyrazów znano od zawsze i oczywiste były ich parantele oraz pochodzenie, etymologia języka, jego związki i pokrewieństwa są pełne tajemnic.

Tytuł ten jest wyrażeniem wziętym z łaciny, zadomowionym w języku polskim gdzieś w XVII w. na scharakteryzowanie rodzącej się kłótni: ` od słowa do słowa aż głowa boli` albo nawet sprzeczki posuniętej do bójki. Nosi ono w sobie mocny cień tajemnicy naszego człowieczeństwa. Bo właśnie słowa wyniosły nas na ludzi i różnią od zwierząt. Dobór haseł tej książki, podobnie jak w wypadku `Przygód słów i przysłów` miał na celu utworzenie interesującej lektury i niemal niczego więcej. Mimo to ośmielam się domyślać, że coś z fascynacji, z jaką zazwyczaj spotykają się u czytelników lektury o historii wyrazów, przebija się do tego tekstu.

Tytuł słownika i jego skromna objętość zapowiadają dość niefrasobliwy charakter książki. Już sam wybór haseł świadczy o tym, że kierowano sie przy nim cechami mogącymi budzić zaciekawienie.

`Dzieje naszego otoczenia znamy zwykle tylko częściowo, zwłaszcza jeśli początki ich gubią się w mroku prahistorii albo jeżeli rozporządzamy tylko nielicznymi śladami materialnymi. Jednak już to, co wiadomo, albo to, czego możemy się domyślać, mówi nam wiele o nas samych, o naszej przeszłości, o dawnych obyczajach i wierzeniach, o niezwykłych czynach i dalekich, niebezpiecznych wyprawach, o stosunkach między ludźmi. Mówi też o tym, że możliwości rozwojowe społeczeństw zależą w znacznej mierze od umiejętności czerpania wzorów, narzędzi, technik i idei od innych grup, od gotowości dostrzegania zalet cudzych sposobów postępowania, od chęci korzystania z tego, co wartościowe u innych. Dzieje wytworów ręki ludzkiej to nieustanny ciąg wędrówek pomysłów i przedmiotów, powodujących ich krążenie, pojawianie się i znikanie w najróżniejszych miejscach globu.`

Władysław Kopaliński dokonał wyboru baśni różnych krajów Europy i Azji mówiących o postaciach, które powinny być bliskie każdemu dziecku. Myślą przewodnią Autora jest opowiadanie dziecku baśni własnymi słowami i stylem jemu znanym, po uprzednim przeczytaniu sobie tekstu. Ta forma stwarza intymną wspólnotę między opowiadającym i słuchaczem.

Zbiór komentarzy do wyrazu, nazwy, wyrażenia lub przysłowia umieszczonego w ich tytule, a także gawęd na tematy historyczne, językowe, przyrodnicze, artystyczne, cywilizacyjne. Autor odnosi się do określeń i zwrotów funkcjonujących w mowie potocznej i nie tylko. Wszystko to opatrzone jest barwnym, zabawnym, ale i pouczającym komentarzem, opowiadającym o genezie i dziejach tych haseł.