„Wisława Szymborska” – książki

Jest więc taki świat, nad którym los sprawuję niezależny? Czas, który wiążę łańcuchami znaków? Istnienie na mój rozkaz nieustanne? Poetycki świat Szymborskiej – świat rzeczy drobnych, ułamków codzienności, ale i spraw uniwersalnych, wielkich pytań i wątpliwości – rozpisany na wiele precyzyjnych i sugestywnych utworów, utrwalonych jakby szeptem i przez to dobitnych. A w centrum – człowiek. Ja, ty, każdy i każda z nas. Cud, który nie tak dziwi, jak powinien. Po raz pierwszy zebrane wszystkie wiersze Wisławy Szymborskiej Z okazji stulecia urodzin noblistki powstał wyjątkowy zbiór zawierający całą jej twórczość poetycką. Teksty od debiutanckiego Szukam słowa, pomieszczone w czternastu tomach, po wiersze dotąd niepublikowane. Komentarzem opatrzył je wybitny znawca poezji Szymborskiej prof. Wojciech Ligęza; jego posłowie ułatwia poruszanie się po wielości możliwych kontekstów i odczytań tej poezji. Wiersze wszystkie pozwalają prześledzić ewolucję poetki, odkryć na nowo jej wrażliwość, a także wrócić do ukochanych fraz. Skłaniają, by zatrzymać się i skupić na chwili. Zachwycają przenikliwością, zaskakują aktualnością, ciekawią bogactwem spostrzeżeń.

„Kiedy poetka W. Szymborska płynęła do Magnitogorska to na jej widok nawet ryby w wodzie skręcały się jak gdyby dręczyła je choroba morska”. Frywolność, finezja i wdzięk. Literackie wyrafinowanie i stylistyczna wymyślność. Subtelne prztyczki w nos władzy i żartobliwe uwagi pod adresem przyjaciół. Brawurowe trawestacje i nonsensowne dystychy. Bogactwo zabaw literackich uprawianych przez Wisławę Szymborską niezmiennie zachwyca, zadziwia i śmieszy. Twórczość mniej poważna Wisławy Szymborskiej po raz pierwszy w jednym tomie Pisywała je w różnych miejscach – w Domu Literatów na Krupniczej, w podróży samochodem lub pociągiem, podczas wakacyjnego odpoczynku w Lubomierzu. Część z nich miała już od dawna swoje nazwy – jak limeryki czy epitafia, część zyskała je nieco później – jak lepieje, moskaliki czy odwódki, część zaś pod nowymi nazwami czytelnicy poznają dopiero teraz – jak kiziostychy czy jaroszady. To, czy utwór warto zostawić, poetka sprawdzała na znajomych – jeśli się nie śmiali, lądował w koszu. Na szczęście wiele z nich przetrwało. „Zabawy literackie” to wyjątkowy zbiór mniej poważnych utworów Wisławy Szymborskiej, który wieńczy posłowie Joanny Szczęsnej, niezrównanej znawczyni tej poezji i biografki noblistki. Ze wszystkich wesołych rymowanek, kunsztownych wersów i najrozmaitszych drobnych żartobliwości wyłania się nonsensowny i absurdalny świat stanowiący rewers twórczości wybitnej poetki, pozwalający poznać ją trochę bliżej, także prywatnie.

„Życie jest sztuką, do której nie sposób się przygotować. Tylko co ludzkie potrafi być prawdziwie obce”. W ogromnej przestrzeni świata, absolutnie niemożliwej do ogarnięcia, wciąż podążamy utartymi ścieżkami. Wisława Szymborska w pozornie lekki sposób demaskuje schematy i stereotypy naszego pojmowania rzeczywistości. Jej wiersze nigdy nie były bardziej aktualne: Życie na poczekaniu, Portret kobiecy, Pokój samobójcy to tylko niektóre utwory tego tomu, stawiające pytania, które dziś nurtują każdego z nas. Wielka liczba to dziesiąty tom prestiżowej kolekcji poezji Wisławy Szymborskiej, wzbogaconej o skany rękopisów i maszynopisów wierszy Noblistki.

Miłość szczęśliwa to pierwszy w Polsce wybór wierszy miłosnych Wisławy Szymborskiej. Ten niejako podskórny, ale jakże istotny wątek w twórczości Poetki, oparty jest na uważnej obserwacji, nierzadko gorzkiej czy ironicznej refleksji, ale też wierze w potęgę uczucia. Miłość szczęśliwa pokazuje różne oblicza miłości: codziennej, przelotnej, wiecznej, radosnej, cierpkiej i wymagającej, tej przeżywanej i tej podglądanej, ale za każdym razem opowiedzianej z mistrzowską precyzją. Ta kolekcja wierszy miłosnych jest w istocie kolekcją wierszy metafizycznych, więcej nawet: tło miłosne, też tło miłości cielesnej – bo i takie – mocne w ich powściągliwości i na odwrót – są tu utwory – metafizyczność uwyraźnia. Jakby autor układu i wydawca Ryszard Krynicki skomponował np. wybór metafizycznych wierszy noblistki, rzecz mogłaby nie wyjść aż tak wyraziście; też z tego powodu, że „wybór” taki zawierać by musiał praktycznie wszystko, co Szymborska napisała. Tymczasem "Miłość szczęśliwa" to jest książka esencjonalna, pełna najwyższego wewnętrznego napięcia, z wiersza na wiersz, ze strony na stronę ciemniejąca – arcyważna.(...) wiersze miłosne Szymborskiej rządzą się tymi samymi prawami co jej inne wiersze. To samo zdumienie, zachwyt, zwątpienie, ten sam dystans i refleksja tej samej próby. Joanna Szczęsna, „Gazeta Wyborcza”

„Homo Ludens z Książką jest wolny. Przynajmniej na tyle, na ile wolnym być można. Sam sobie ustanawia reguły gry, posłuszny własnej tylko ciekawości”. Wolno nam czytać, co tylko zapragniemy. Wolno porzucić lekturę, ale i wracać ciągle do tych samych fragmentów. Wolno śmiać się i rozmyślać, i wyruszyć za sprawą książki, dokądkolwiek się zechce. Takimi prawami rządzi się zdaniem Wisławy Szymborskiej najpiękniejsza zabawa wymyślona przez ludzkość: czytanie książek. Wszystkie Lektury nadobowiązkowe – błyskotliwe, zabawne i przenikliwe felietony - w jednym tomie Rubryka, która od 1967 roku ukazywała się w „Życiu Literackim” pod tytułem Lektury nadobowiązkowe, szybko zyskała sympatię czytelników. I to tak dużą, że cykl ten kontynuowano potem w „Piśmie”, „Odrze” i „Gazecie Wyborczej”, teksty przedrukowywano także w osobnych wydaniach książkowych. Niniejsze jest już drugą edycją zbioru wszystkich felietonów Wisławy Szymborskiej, przygotowaną z okazji stulecia jej urodzin. Wszystkie lektury nadobowiązkowe to aż 562 felietony – mieszczące subiektywne rozważania o czytaniu snute przez Wisławę Szymborską, niepoprawną czytelniczkę, uzależnioną od literatury koneserkę słowa drukowanego, buszującą wśród tekstów zdumiewająco różnorodnych. Wszystkie felietony układają się w zbiór olśniewający niezwykłością spojrzenia i zaskakujący właściwym autorce poczuciem humoru – erudycyjną opowieść o świecie, przyrodzie, historii i sztuce.

Niepublikowane listy niezwykłej pary „Najlepiej w życiu ma Twój Kot, bo jest przy Tobie” – pisze z Zakopanego przyszła Noblistka Wisława Szymborska do Kornela Filipowicza. To po jego śmierci powstanie słynny wiersz "Kot w pustym mieszkaniu". Nie byli typową parą – spędzili ze sobą ponad dwadzieścia lat, ale nigdy razem nie zamieszkali. "Byliśmy końmi, które cwałują obok siebie" – mówiła. W chwilach rozłąki zawsze pisali do siebie listy. Listy zabawne, liryczne, miłosne. Znajdziemy w nich i intymne wyznania i ceny cielęciny czy jajek, refleksje nad własnym warsztatem pisarskim i nad twórczością kolegów, opowieści o rodzinie i przyjaciołach. Mistrzowsko napisane, pełne tęsknoty i czułości pozwalają wniknąć w wyjątkowe uczucie łączące dwoje ludzi, którzy – jak o nich mówiono - nawet jeśli stali do siebie plecami, cały czas patrzyli sobie w oczy.

Koniec i początek to jeden z najważniejszych tomików Wisławy Szymborskiej, który – wydany w roku 1993 – być może ostatecznie przesądził o przyznaniu poetce w trzy lata później Nagrody Nobla. Stosująca wobec swoich wierszy najwyższe wymagania i surową selekcję autorka kazała czytelnikom czekać na tę książkę aż siedem lat. Znalazły się tu głośne, najbardziej znane i najchętniej omawiane przez krytyków wiersze, takie jak Niektórzy lubią poezję, Nienawiść czy Kot w pustym mieszkaniu. „Coraz lepiej słyszalna staje się [tu] wewnętrzna metafizyczna tonacja tej poezji. Szymborskiej – mówiącej o własnej radości pisania, z taką nutą cienkiej i wieloznacznej autoironii, pogodnej goryczy nawet; Szymborskiej – od lat tak radośnie smutnej, poważnie żartobliwej, łagodnie ostrej, z rezerwą serdecznej, sceptycznie ufnej, przewrotnie prostolinijnej, świetliście prostej i tajemniczo skomplikowanej, wzgardliwie dokładnej i kruchej wyniośle. Szymborskiej wciąż pozostającej pytaniem w odpowiedzi na pytanie”. Stanisław Balbus

„To zaledwie 13 utworów, a jednocześnie tom spełniony, pełen sensów i maestrii, dający nam znów - jak to przed laty nazwał Marian Stała - „radość czytania Szymborskiej". Nie są to wiersze wydobyte z notatek, rekonstruowane z urywków, ale domknięte i przeznaczone do druku przez samą pisarkę. Także w tym jest, rzec można, pewien gest elegancji, dyskrecji, tak charakterystycznych i dla tej poezji, i dla jej autorki. Podobnie jak w ironicznym, zaproponowanym jeszcze przez Szymborską tytule: Wystarczy" – pisał o ostatnim tomie Noblistki Andrzej Franaszek. W nowym wydaniu czytać Szymborską można w dwóch językach – autorką znakomitego przekładu na angielski jest Clare Cavanagh. Biblioteka Poetycka Wydawnictwa a5 pod redakcją Ryszarda Krynickiego. Tom 81.

Ekfraza, ulotności wrażeń, sztuka i kultura - niska, wysoka, codzienna Poezja Wisławy Szymborskiej w graficznej interpretacji Grażki Lange. Artystyczne oblicze Szymborskiej to połączenie głębokiej refleksji, precyzyjnego języka i unikalnej zdolności do ukazywania piękna w prostocie. Interpretacja graficzna wybitnej polskiej graficzki i ilustratorki towarzyszy 9 wybranym wierszom poetki: "Mapa", "Vermeer", "Utopia", "Fotografia tłumu", "Radość pisania", "Miniatura średniowiecza", "Dwie małpy Bruegla", "Ludzie na moście", "Muzeum". Synkretyczny artbook poetycki wydany został z okazji 100. rocznicy urodzin Poetki.

Niepublikowane dotąd listy dwóch poetek. A teraz fraszka: Oto, co mi się marzy: ujrzeć z powrotem maski zamiast twarzy... Napisała ją Kulmowa, przyjaciółka moja i poetka grubo niedoceniana, z którą nie wiem, czybym cię poznała... – pisała Wisława Szymborska do Kornela Filipowicza. Do samej Joanny Kulmowej zaś: Podciągnij się! Choć zachowało się tylko jedno ich wspólne zdjęcie, niezwykła przyjaźń dwóch poetek przetrwała w licznych listach. W korespondencji pełnej serdeczności, żartobliwych uwag, wzajemnego wsparcia i ciepła, ale też sekretnych wyznań i refleksji nad twórczością i przyszłością poezji. Genialnie napisane, wzruszająco szczere i troskliwe listy Szymborskiej i Kulmowej przedstawiają kulisy pięknej kobiecej przyjaźni. Edycja została wzbogacona o rękopisy listów poetek. Wisława Szymborska (1923-2012) – poetka, felietonistka, krytyczka literacka. Laureatka Literackiej Nagrody Nobla (1996). Jej wiersze przetłumaczono na ponad czterdzieści języków. Joanna Kulmowa (1928-2018) – poetka, autorka prozy, utworów scenicznych, książek dla dzieci i młodzieży, reżyserka. Uhonorowana Wawrzynem Mistrza Mowy Polskiej (2017).