„William James” – książki

William James (1842-1910) - amerykański filozof, psycholog, psychofizjolog, współtwórca pragmatyzmu, psycholog religii. Doświadczenie religijne opiera się na serii wykladów, które James wygłosił na uniwerytecie w Edynburgu, pierwsze wydanie książkowe ukazało się w 1902 roku i uzyskało niezmierną popularność (przekłady na wiele języków, kilkanaście wydań angielskich). Do dziś pozostaje klasycznym dzielem z zakresu religioznawstwa. James zajmuje się w Doświadczeniu religijnym nie religią samą, ale przeżyciami czlowieka w związku z wiarą, zajmuje go zrozumienie skąd w człowieku potrzeba religii i czego doświadcza osoba doznająca spotkania z boskim absolutem (przy czym nie są to w najmniejszej mierze rozważania teologiczne; James zajmuje się wyłącznie przeżyciami, doświadczeniem człowieka, abstrahując od teologii i całkowicie pomijając instytucjonalne formy życia religijnego).

William James (1842-1910) amerykański pisarz, psycholog i filozof, twórca (a właściwie współtwórca wraz z Ch. Piercem) nurtu filozoficznego zwanego pragmatyzmem, który to termin wszedł do powszechnego użycia jako synonim praktyczności, realistyczności, rzeczowości. Najogólniej mówiąc, pragmatyści twierdzą, iż prawdziwe są tylko te myśli, które sprawdzają się przez swe praktyczne skutki. Do mistrzów Jamesa należą zarówno George Berkeley jak i David Hume i John Locke, natomiast uznawany jest on za filozofa zdecydowanie antykantowskiego. W swym manifeście, najważniejszym obok Doświadczenia religijnego.. dziele czyli właśnie w Pragmatyzmie przedstawia James zręby swojej filozofii. Jak pisze Tadeusz Gadacz w centrum jego pragmatystycznej doktryny znajduje się taka koncepcja natury ludzkiej, zgodnie z którą człowiek kieruje się w życiu głównie nastawieniem praktycznym. Świadomość jest (...) czymś więcej niż tylko poznaniem. Ma ona celowościowy charakter, który polega na wyborze przedmiotów ze względu na działanie i wewnętrzne potrzeby człowieka. W Pragmatyzmie autor w sposób szczególnie wyraźny uwydatnia swoją koncepcję, wedle której istotne jest nie odniesienie się do abstrakcyjnych teorii prawdy, lecz do praktycznych konsekwencji. Warto czytać Jamesa - choćby z czystego pragmatyzmu! Ale pamiętajmy także o ogromnym wpływie jaki wywarł Pragmatyzm Jamesa na takich myślicieli jak E. Husserl, M. Scheler czy H. Bergson.

Amerykański filozof William James położył Odmianami podstawy pod nową dziedzinę nauki – psychologię religii. Niniejszy tom opiera się na cyklu wykładów, które James wygłosił w Edynburgu jako jeden z pierwszych uczonych „eksportujących” naukę z USA do Europy. Jednak nie akademicki, lecz ludzki, życiowy wymiar tego dzieła sprawił, że wkrótce po publikacji w 1902 roku przełożono je na główne języki europejskie, a oryginalna wersja angielska ma już kilkadziesiąt wydań. Autor rozważa „doświadczenie religijne”, a nie „religię” czy wprost jakieś konkretne wyznania jako takie. Chce zbadać, co się dzieje w takim doświadczeniu i czego właściwie doświadcza osoba uważająca, że doznaje przeżyć religijnych, czyli pozostaje pod wpływem czegoś, co w jej opinii ma „boski” charakter „energii” spoza naszego świata. Taka minimalna definicja wiary zupełnie abstrahuje od religii instytucjonalnej, którą autor wyklucza z badania jako czynnik zakłócający fenomenologię autentycznego doświadczenia religijnego. James, tak jak współczesny mu Lew Tołstoj w Rosji, nie był ortodoksyjnym wyznawcą religii dominującej w jego kraju, ale żarliwe pragnienie zgłębienia zjawiska religijności sprawiło, że jego dzieło fascynuje także jako traktat o wierze i boskości, który przy całym swoim naukowym obiektywizmie (i obfitości drastycznego materiału o umartwieniach) ujmuje ciepłem i zrozumieniem, a także głęboką tolerancją dla różnych odmian religijności.

Metoda pragmatyczna jest, mówiąc po prostu, metodą rozstrzygania dyskusji metafizycznych, które bez tego mogłyby się ciągnąć nieskończenie. Czy świat jest jednością, czy mnogością? Czy podlega przeznaczeniu, czy jest wolny? Materialny czy duchowy? Mamy tu pojęcia, z których każde może się stosować albo nie stosować do świata. A dyskusje o takich pojęciach ciągną się bez końca. Metoda pragmatyczna w takich wypadkach polega na interpretacji każdego pojęcia przez wysnucie z nich odpowiednich praktycznych konsekwencji. Jaką to różnicę zrobi dla kogokolwiek, jeśli to pojęcie okaże się prawdziwym raczej niż tamto? Jeśli nie można wykryć żadnej praktycznej różnicy, wówczas obie alternatywy znaczą, praktycznie mówiąc, jedno i to samo i wszelka dyskusja staje się jałowa. Jeśli dyskusja jest poważna, powinniśmy być w stanie wykazać praktyczną różnicę, która by wynikała w zależności od tego, czy jedna, czy druga strona ma rację.

Amerykański filozof William James (1842-1910) położył Odmianami... podstawy pod nową dziedzinę nauki - psychologię religii. Jednak nie akademicki, lecz ludzki, życiowy wymiar tego dzieła sprawił, że wkrótce po publikacji w 1902 roku przełożono je na główne języki europejskie, a oryginalna wersja angielska ma już kilkadziesiąt wydań. Autor rozważa "doświadczenie religijne", a nie "religię" czy wprost jakieś konkretne wyznania jako takie.