„Monika Paś” – książki

Zbiór judaików Muzeum Narodowego w Krakowie nie był dotychczas nigdy publikowany w całości. Ukazujące się w 2018 roku opracowanie, poprzedzone historią tworzenia kolekcji judaików w MNK, prezentuje zabytki rzemiosła artystycznego w podziale na kilka grup tematycznych, zgodnie z przyjętym porządkiem omawiania tradycyjnej kultury żydowskiej. W pierwszym rozdziale zaprezentowano zatem zabytki kultu synagogalnego i wyposażenia synagog, w drugim te związane ze świętami rodzinnymi, zaś w trzecim używane podczas innych rytuałów świątecznych. W kolejnym rozdziale ujęto stosunkowo nieliczne druki i rękopisy, a w następnym wybór monet, banknotów i medali. W ostatnim znalazły miejsce przedmioty niewpisujące się do wymienionych wcześniej grup oraz takie, których kwalifikacja jako judaika była problematyczna. W sumie publikacja zawiera 388 not zabytków, które w wielu przypadkach – poza podstawowym opisem – zostały opatrzone rozbudowanymi glosami. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wiele z nich publikowanych jest po raz pierwszy. Ponadto za wyjątkiem druków i rękopisów (składających się na dosyć przypadkowy zespół) oraz variów (zbyt różnorodnych, by poprzedzić je syntetycznym wprowadzeniem) pozostałe grupy obiektów opatrzono wstępami omawiającymi poszczególne zagadnienia i charakteryzującymi kontekst powstania zabytków, a także sposób, w jaki funkcjonowały one w kulturze żydowskiej. Opracowanie opatrzono wyjątkowo bogatym materiałem ilustracyjnym liczącym ponad 600 fotografii, ukazujących również wybrane detale zabytków oraz znaki złotnicze i sygnatury. Całość tekstu uzupełniają: wykaz inskrypcji hebrajskich widniejących na zabytkach rzemiosła wraz z ich tłumaczeniami; wykaz miejscowości, z których pochodzą eksponaty uwzględnione w opracowaniu wraz z podstawowymi danymi demograficzno-statystycznymi, dotyczącymi niegdyś mieszkających w nich społeczności żydowskich; aneks z wykazem zakupów zabytków z lat 1935–1939, tj. niezwykle istotnego okresu kształtowania kolekcji; wykaz skrótów bibliograficznych oraz indeks osobowy. Wydawnictwo spełnia zatem wszystkie wymogi publikacji naukowej z aparatem krytycznym, stając się pomocą dla badaczy tej dziedziny sztuki. Dzięki swej różnorodności kolekcja krakowska pozwala na dość dokładne poznanie rytuału świąt i obrzędów obchodzonych w synagodze i domu żydowskim, a tym samym jej publikacja otworzy dalsze pola badawcze żydowskiej tradycji w kulturze polskiej. Podstawowym celem będzie wprowadzenie do współczesnego obiegu naukowego kilkuset, dotychczas szerzej nieznanych, zabytków kultury żydowskiej. Mocne strony: • Atrakcyjna szata graficzna. • Jedyna tego typu publikacja na rynku.

The collection of Judaica of the National Museum in Krakow has not been published as a whole before. The study coming out in 2018, preceded by the description of how Judaica collection was created at the NMK, shows objects of artistic craft divided into several thematic groups, according to the adopted order of discussing traditional Jewish culture. The first chapter presents objects of synagogue cult and synagogue furnishings, the second objects related to family festivals, and the third - those used during other festive rituals. The following chapter includes quite scarce prints and manuscripts, and the next one a selection of coins, notes and medals. The last chapter includes objects falling out of the aforementioned categories and those that were difficult to qualify as Judaica. In total, the work contains 388 notes of objects that in many cases were given comprehensive glosses, in addition to basic descriptions. It should be mentioned here that many of them have been published for the first time. Furthermore, except for prints and manuscripts (forming quite a random collection) and varia (too diverse to be preceded by a synthetic introduction), the remaining object groups have been given introductory notes describing individual issues and characterizing the context of the creation of the objects as well as the way they functioned in the Jewish culture. The study contains an impressive number of 600 photographs, showing selected details of the objects, as well as goldsmiths' and other signatures. The text is complemented with: the list of Hebrew inscriptions found on the craft objects together with their translations; the list of places the exhibits included in the study originate from, together with basic demographic and statistical data related to Jewish communities that used to inhabit them; the annex with the list of craft purchases from the years 19351939, i.e. a crucial period in the creation of this collection; the list of bibliographic abbreviations and index of persons. Hence, this publication meets all the requirements of a scientific literature with the critical apparatus, becoming an assistance for the researchers of this area of art. Due to its diversity, the Krakow collection allows one to become familiar with details related to the rituals and celebrations of Jewish synagogues and its publication will open new areas of research as far as Jewish tradition in Polish culture is concerned. The main aim will be to introduce a few hundred objects of Jewish culture, which have been largely unknown, to the contemporary areas of study.