„Ryszard Kapuściński” – książki

W 1974 r. wojskowy zamach stanu pozbawił tronu władcę Etiopii, Hajle Sellasje I. Opublikowany cztery lata później Cesarz nie jest kronikarskim zapisem tego przewrotu, lecz niezwykle oryginalną opowieścią o funkcjonowaniu dworu cesarskiego i ludziach otaczających monarchę, a także szerzej – o mechanizmach sprawowania władzy w państwach autorytarnych, jej legitymizacji, wynaturzeniach i upadku. Cesarz to koszmar, który śni się sprawującym władzę, gdy są osamotnieni. To mrożąca krew w żyłach i błyskotliwa opowieść, precyzyjnie napisana, zarówno wytworna stylistycznie, jak i politycznie przenikliwa. Zwarta, ale i pełna aforyzmów, w doskonały sposób odtwarzająca rozkład władzy. (Alvin Toffler) Kiedy po raz pierwszy natrafiłem na Cesarza, już po dwóch stronach zdałem sobie jasno sprawę, że czytam nie zwykły reportaż, lecz prawdziwe dzieło sztuki, zdumiewający tekst, niepodobny do czegokolwiek, co dotąd widziałem. (Salman Rushdie)

Heban to złożona z wielu wątków fascynująca, nowoczesna powieść-relacja z ekspedycji w głąb Czarnego Kontynentu, ukazująca Afrykę u progu XXI wieku, Afrykę rozdzieraną wojnami, głodem, epidemiami i korupcją.[...] Heban Ryszarda Kapuścińskiego to dramatycznie stawiane pytanie do nas, Europejczyków: czy z takim zapomnianym, umierającym kontynentem będziemy mogli spokojnie żyć?

Podróże z Herodotem są wśród prac Ryszarda Kapuścińskiego tekstem wyjątkowym. Autor wraca wspomnieniami do swoich pierwszych zagranicznych wypraw reporterskich w latach 50. i 60. XX wieku, a wątek ten przeplata rozważaniami – o charakterze historycznym, społecznym i antropologicznym – wywołanymi lekturą Dziejów Herodota, których tom towarzyszył mu w podróżach już od 1956 r. Co zafascynowało polskiego reportera w dziele żyjącego 2500 lat wcześniej Greka z Halikarnasu, „ojca historii”, co ich obu połączyło? Ciekawość świata, chęć poznania – i zrozumienia! – innych społeczeństw, ludów, kultur, a również poczucie „zawodowej” wspólnoty, gdyż Herodot to zdaniem Ryszarda Kapuścińskiego „rasowy reporter: wędruje, patrzy, rozmawia, słucha, żeby później zanotować to, czego dowiedział się i zobaczył, lub żeby po prostu rzecz zapamiętać”. Podobnie jak Herodot, tak i Ryszard Kapuściński był reporterem, historykiem, poszukiwaczem przygód – i prawdziwym artystą. („The Wall Street Journal”)

Bestseller 1993 roku, tłumaczony na całym świecie. Imperium to bodaj najwybitniejsze dokonanie indywidualnego, pełnego inwencji stylu reportażu Kapuścińskiego, niemożliwego do naśladowania, a będącego niedościgłym wzorem dla największych dziennikarzy dzisiejszych czasów. Uchwycony na gorąco, w pełnych znaczeń przybliżeniach i detalu proces rozpadu Związku Radzieckiego ostatniego imperium kończącego się stulecia.

Wznowienie pierwszej książki przyszłego autora Cesarza z 1962 roku, jedynej książki w jego dorobku w całości traktującej o Polsce. Edycja wzbogacona – w stosunku do pierwszego wydania – o napisany w połowie lat 80. XX w. tekst zatytułowany Ćwiczenia pamięci. Autor, wspominając dzieciństwo, które przypadło na czas wojny, wyznaje: „Kiedy skończyła się wojna, znałem tylko piekło”. Akcja reportaży składających się na Busz po polsku rozgrywa się w latach 50. i 60., na prowincji, w Olecku, w Puszczy Białowieskiej, nad Narwią, w okolicach Brodnicy, pod Mławą, we wsi Grunwald, w Pratkach koło Ełku, krótko mówiąc – gdzie diabeł mówi dobranoc. Ich bohaterami są: dwie Niemki uciekające z domu starców w Szczytnie, flisak, stróż nocny, małorolny chłop klepiący biedę, robotnicy sezonowi, studenci wyrzuceni z uczelni, którzy nie chcą wracać z Warszawy do swoich rodzinnych miasteczek i wsi, ludzie bez stałego adresu. Ale także inżynier, nauczyciel historii, student SGPiS nazwiskiem Piątkowski, który jest rekordzistą świata w rzucie dyskiem, młodzi mężczyźni odbywający służbę wojskową. Ozdobą tomu są reportaże Danka i Sztywny, które wydają się być niemal gotowymi scenariuszami filmowymi.

Przez trzy miesiące w 1975 r. Ryszard Kapuściński obserwował kres epoki kolonialnej oraz początki wojny domowej w Angoli. Widział masowy i pospieszny exodus Portugalczyków z Luandy; ryzykując życiem, wyruszył do przyfrontowych posterunków komunistycznej organizacji MPLA; był świadkiem ogłoszenia niepodległości kraju. W książce Jeszcze dzień życia, wydanej rok później w Polsce, opisał chaos i okrucieństwo wojny, ludzkie tragedie i nadzieje, ujawniając wielki talent literacki. Po światowym sukcesie Cesarza i Szachinszacha również ten reportaż został przetłumaczony na liczne języki obce i zyskał recenzje, które podkreślały przede wszystkim jego wybitne walory artystyczne. W Angoli zaś MPLA zaprowadziła krwawe i dyktatorskie rządy, a wojna domowa trwała aż do 2002 r., pochłaniając ponad pół miliona ofiar. Pierwszorzędna kronika, która lepiej informuje czytelników o Afryce i jej mieszkańcach niż wiele grubych ksiąg o tym kontynencie – i do tego robi to w pasjonujący sposób. („Die Zeit”)

Obraz panowania i upadku szacha Iranu Mohammeda Rezy Pahlaviego. Fascynujący reportaż ukazuje kluczowy konflikt końca XX wieku między odgórną rewolucją, usiłującą wprowadzić „nowoczesność”, a kontrrewolucją fanatycznego integryzmu muzułmańskiego ajatollaha Chomeiniego. Chciałem opisać ludzi, ich mentalność, sposób odczuwania świata. Doświadczenie nauczyło mnie bowiem, że z każdego punktu naszej planety świat widać inaczej – człowiek, który mieszka w Europie, widzi ten świat inaczej niż człowiek, który mieszka w Afryce. Bez próby wejścia w te inne sposoby widzenia odczuwania i opisywania, nic z tego świata nie zrozumiemy – Ryszard Kapuściński. Ryszard Kapuściński (ur. 1932 w Pińsku, zm. 2007 w Warszawie), polski reportażysta, publicysta i poeta. Pracownik redakcji „Sztandaru Młodych", potem (od 1958 r.) członek redakcji „Polityki" od 1962 r. korespondent zagraniczny PAP w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej. Autor reportaży literackich (międzynarodową sławę przyniósł mu zwłaszcza Cesarz), w których przedstawiał przemiany społeczne i ustrojowe, przewroty polityczne i konflikty zbrojne, mechanizmy funkcjonowania i upadku dyktatur. Opublikował także zbiory drobnych refleksji i spostrzeżeń (Lapidaria) oraz poezje.

Wybór reportaży z lat 60. i 70. ukazujących dramatyczne wydarzenia w Afryce, Ameryce Południowej i na Bliskim Wschodzie. Tytułowa Wojna futbolowa dotyczy konfliktu zbrojnego między Hondurasem a Salwadorem w 1969 roku. W końcu lat 70. XX wieku trzy polskie wydawnictwa zwróciły się do czołowych rodzimych reporterów z prośbą o udostępnienie ich najlepszych tekstów do serii „Biblioteki Literatury Faktu”. Ryszard Kapuściński nie tylko przygotował wybór swoich zagranicznych reportaży pisanych od 1960 r., ale też uzupełnił go o nowe teksty-łączniki, mające formę pobieżnych szkiców i osobistych notatek autora. Zbiór, zatytułowany Wojna futbolowa, zyskał w ten sposób cechy spójnej całości, a równocześnie stworzył pisarzowi większe pole do ukazania niebezpiecznej pracy reportera na frontach wojen i w zamęcie rewolucji. „Tak jak Márquez jest wielkim czarodziejem współczesnej powieści, tak Kapuściński jest czarnoksiężnikiem nadzwyczajnym współczesnego reportażu. Wojna futbolowa stanowi doskonały przykład jego magicznych umiejętności”. – John le Carré

Książka Ten inny Ryszarda Kapuścińskiego to zbiór sześciu wykładów słynnego reportera, wygłoszonych w Wiedniu, Krakowie i Grazu, a poświęconych naszym relacjom z ludźmi różniącymi się od nas językiem, kolorem skóry, religią oraz naszemu pojmowaniu „inności” – zarówno w dawnych epokach, jak i dziś. Konieczność akceptacji i zrozumienia wielokulturowości współczesnego świata, a wcale nie jest on, dowodzi Kapuściński, globalną wioską, stanowi zawsze aktualne i głęboko humanistyczne przesłanie tej publikacji. Inni… to zwierciadło, w którym się przeglądam, które uświadamia mi, kim jestem. Ryszard Kapuściński zawsze próbuje rozumieć istnienie Innego jako istnienie kogoś nam bliskiego i podobnego. Myślę, że właśnie stąd płynie moc jego pisarstwa, jako że staje się ono opowieścią o nas samych, postawionych co najwyżej wobec obcych dla nas, czasem niemożliwych i niewyobrażalnych sytuacji. Czytając o innych, czytamy więc o sobie w szerokich ramach ludzkiego „My”. W świecie dominujących i bezwzględnych rządów „Ja” ta perspektywa uczy pokory i nieskończenie poszerza naszą świadomość. Olga Tokarczuk (marzec 2020)

Mort en 2007 a pres de soixante-quinze ans, Ryszard Kapuściński appartient a la catégorie des grands reporters - ceux qui, par leur travail, ont acquis la reconnaissance quasi unanime de leurs pairs. Tout au long de sa carriere, il s'est exprimé sur le métier de reporter, son éthique, sa mission, mais aussi sur l'indépendance de la presse, l'objectivité du journaliste, les nouveaux réseaux d'information, les effets pervers de la course a l'information... Autoportrait d'un reporter, dont le présent volume offre de larges extraits, réunit ses interventions. Plus qu'un témoignage, l'oeuvre est une réflexion passionnante sur la pratique du journalisme et le rôle de l'information. L'édition : ? Parcours de lecture ? Groupement de textes : - reportage sur la révolution iranienne - le métier de journalisme - profession reporter ? Culture artistique : - un livre, un film : a la découverte de Spotlight (Tom McCarthy).