„Agnieszka Twaróg-Kanus” – książki

?Nauczyciel?uczeń w przestrzeniach życia i edukacji ? dobre praktyki? to zbiór tekstów traktujących o różnych sytuacjach edukacyjnych, w jakich uczestniczą uczniowie w przestrzeni edukacji i poza nią. Oddziaływania nauczycieli, pedagogów jako kreatorów procesów ? dobrych działań ? są przedmiotem analiz autorów publikacji zajmujących się edukacją, diagnozą i terapią, by zapewnić uczniom najbardziej optymalne warunki wsparcia, rozwoju, edukacji i wychowania. W monografii wyodrębniono dwie części. Pierwsza, zatytułowana ?Nauczyciel i uczeń ważnymi podmiotami w procesie edukacji?, składa się z siedmiu tekstów dotyczących dwóch podmiotów i relacji między nimi ? nauczyciela i ucznia. Druga część monografii ? ?Praktyki edukacyjno-rozwojowe w przestrzeni życia i edukacji? ? składa się z sześciu tekstów nawiązujących do rozwiązań metodycznych i dobrych praktyk edukacyjnych. Książka jest kierowana do szerokiego grona czytelników: pedagogów, nauczycieli, wychowawców, rodziców lub prawnych opiekunów i studentów kierunków pedagogicznych.

Diagnoza i terapia to działania uwarunkowane nauczycielskimi kompetencjami mieszczącymi się w obszarze metakompetencji – związanych ze zdolnością do uczenia się i refleksji oraz umiejętnością radzenia sobie w zmieniających się warunkach. Bycie kompetentnym nauczycielem diagnostą, nauczycielem terapeutą oznacza efektywne działanie w nieprzewi­dywalnych, nowych sytuacjach edukacyjnych, czyli im kompetencyjność nauczyciela jest wyższa, tym jakość jego pracy również. Kompetencje diagnostyczne i terapeutyczne przejawiają się w interakcjach nauczyciel – dziecko/uczeń wyrażanych dążeniem do osiągania wspólnych celów, które sprzyjają wsparciu i stymulacji psychofizycznego rozwoju osoby. Dodatkowo stanowią fundament działań podejmowanych na rzecz dzieci o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych, by zapewnić im warunki służące rozwojowi potencjału oraz przygotowaniu do samodzielnego, wartościowego i satysfakcjonującego życia w społeczeństwie. Pierwszy rozdział książki, zatytułowany Kompetencje zawodowe współczesnego nauczyciela, poza ustaleniami terminologicznymi, prezentuje zakresy znaczeniowe kompetencji oraz ich analizę kontekstową. Omawia elementy struktury kompetencji, model edukacji nauczyciela XXI wieku, jak również cechy nauczyciela warunkujące efektywność jego pracy. Odnosi się do obszarów kompetencji zawodowych nauczyciela i przedstawia różne typologie kompetencji, które krystalizowały się na przełomie dekad. Ta część opracowania stanowi niejako tło dla ulokowania kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych, które stały się przedmiotem teoretycznych analiz zaprezentowanych w kolejnych rozdziałach publikacji. Rozdział drugi, Diagnoza i jej rola w przestrzeni edukacyjnej, dotyczy problematyki diagnozy jako globalnego działania ukierunkowanego na poznanie osoby, z uwzględnieniem wielopłaszczyznowego jej funkcjonowania. Opisuje składowe kompetencji diagnostycznych jako wyznaczniki profesjonalizmu nauczyciela diagnosty. Odnosi się do aspektów badawczej postawy nauczyciela, która wyznacza jego zadania i role w obszarze działań edukacyjnych i terapeutycznych. Rozdział trzeci, Terapia jako działanie pomocowe, to analiza pojęcia terapii jako wielopłaszczyznowego systemu oddziaływań zmierzających do wyrównywania opóźnień, niwelowania zaburzeń rozwojowych, radzenia sobie z problemami zdrowotnymi czy trudnościami edukacyjnymi dziecka/ucznia. Przedstawia rodzaje i fazy postępowania terapeutycznego, a także wymienia zadania nauczyciela terapeuty oraz zasady, którymi powinien się kierować. Ta część publikacji charakteryzuje kompetencje nauczyciela terapeuty rozpatrywane z perspektywy szkoły ogólnodostępnej, integracyjnej i specjalnej. Kolejna część monografii (rozdziały czwarty i piąty) prezentuje założenia metodologiczne i badania dotyczące wybranych problemów związanych z procesem diagnozy i terapii, ze szczególnym uwzględnieniem roli i znaczenia kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych w ocenie samych zainteresowanych, czyli nauczycieli. Przygotowanie tej części książki było podyktowane rozpoznaniem źródeł specjalistycznej wiedzy i rodzajów umiejętności w zakresie diagnozy i terapii wykorzystywanych przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych, a także analizą ich uwarunkowań. Z uwagi na poruszaną problematykę niniejsza publikacja skierowana jest do szerokiego grona czytelników. Z jednej strony do środowisk naukowych, jako kontynuatorów dalszych i pogłębionych empirycznych poszukiwań w tym temacie, z drugiej – do osób związanych z praktyką pedagogiczną, czyli nauczycieli, specjalistów oraz studentów kierunków pedagogicznych, a także tych wszystkich, którzy poszukują inspiracji i nowych możliwości działań wspomagających codzienną pracę dziecka/ucznia. „(...) publikacja wpisuje się w szeroki nurt badań nad kompetencjami nauczycieli. Mieści się zatem w obszarze tematycznym wymagającym nieustannej diagnozy i rozmysłu koncepcyjnego. Kompetencje diagnostyczne i terapeutyczne należą do kluczowych w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami w rozwoju, warto jednak pamiętać, że są pewnego rodzaju nadbudową kompetencji humanistycznych i ogólnopedagogicznych. To zaś oznacza, że w praktyce – w związku z odmiennymi ścieżkami nabywania kwalifikacji nauczycielskich oraz kwalifikacji do kształcenia i wychowania uczniów z SPE – mogą się różnić znacząco w przypadku nauczycieli szkół ogólnokształcących, integracyjnych i specjalnych. Dlatego zamysł porównania tych kompetencji w odniesieniu do wskazanych trzech grup badanych już na wstępie oceniam jako interesujący poznawczo. Uzyskane wyniki badań można zatem doceniać w zakresie deskrypcji samych kompetencji, a także traktować jako głos w dyskusji nad uwarunkowaniami jakości kształcenia włączającego, integracyjnego oraz separacyjnego. To zaś niesie ze sobą również walory praktyczne (...)” – z recenzji prof. dr. hab. Zenona Gajdzicy.

„Problematyka prezentowanej monografii została zogniskowana wokół dwóch obszarów, istotnych z punktu widzenia potrzeb współczesnej praktyki pedagogicznej. Autorzy pierwszej części książki, poświęconej nauczycielskim aspektom zmieniającej się przestrzeni społecznej, wyrażają przekonanie, że w zakresie uzyskiwania pozytywnych efektów edukacyjnych istotna jest elastyczna, innowacyjna postawa nauczyciela, który posiada odpowiednie kwalifikacje i kompetencje. Druga część książki, zatytułowana Uczniowskie aspekty zmieniającej się przestrzeni społecznej, odnosi się do funkcjonowania ucznia w przestrzeni szkoły i związanych z tym trudności. I tak problemom: społecznej nierówności efektów kształcenia, segregacji społecznej w szkołach publicznych, nabywania kompetencji społecznych przez uczniów w różnych typach szkół oraz stosowaniu w praktyce edukacyjnej wartości dodanej jako metody oceny pracy szkoły... [...]” – Impulsz recenzji wydawniczej dr hab. Julity Orzelskiej Przedłożona do rąk Czytelnika monografia pod redakcją Anny Borzęckiej, Agnieszki Twaróg-Kanus i Romana Walusia pt. Nauczyciel i uczeń w przestrzeni społecznej prezentuje narracje wpisane w temat przewodni, których wspólną troską jest zadbanie o przestrzeń edukacyjną podmiotów ją (współ)tworzących. Podjęty przez Autorów dyskurs jest niezwykle ważny w kontekście obecnych przeobrażeń społeczno-kulturowych i zmian oświatowych, lokuje bowiem myślenie o edukacji w kategorii kapitału społecznego uwypuklając wagę sprzęgania jakości działań edukacyjnych z jakością egzystencji. Z poszczególnych tekstów wybrzmiewa nasycenie dbałością o człowieka w perspektywie całożyciowej, której wspólny trzon stanowi upomnienie o wspólnotowość działań w obszarze edukacyjnym. Prezentowana treść adresowana jest do szerokiego grona odbiorców, któremu nieobce jest myślenie o edukacji jako o „wspólnym dobru” wymagającym szczególnej uwagi.