„David Nicolle” – książki

Niniejsza praca opisuje i przedstawia uzbrojenie ochronne, zaczepne, fortyfikacje i okręty wykorzystywane w trakcie jednej z najmniej znanych faz średniowiecznego ruchu krucjatowego ekspedycji podejmowanych przez skandynawskich katolików przeciwko pogańskim ludom zamieszkującym przeciwległy brzeg Morza Bałtyckiego, oraz następujących po nich starciach z prawosławnymi książętami Nowogrodu Wielkiego i Moskwy. Operując z odizolowanych zamków położonych w niedostępnym otoczeniu lasów, bagien i jezior, niewielkie garnizony musiały w równej mierze stawiać czoła przeciwnikom, co trudnemu klimatowi i ukształtowaniu terenu. Uzupełnieniem dla tekstu są fotografie rzadkich trójwymiarowych zabytków ruchomych i zamków oraz żywe kolorowe plansze autorstwa Angusa McBride.

Zmilitaryzowany zakon krzyżacki był jedną z najsławniejszych kongregacji braci-rycerzy, dorównując nawet szpitalnikom i templariuszom. Z początku zadanie rycerzy skupiało się na utrzymaniu państw łacinników na Bliskim Wschodzie, lecz utrata posiadłości ziemskich w tym rejonie w XIII wieku skłoniła zakon do wzięcia udziału w krucjatach nad Morzem Bałtyckim, wymierzonych w pogańskich Prusów, prawosławnych Rusinów oraz swego katolickiego sąsiada, Królestwo Polskie. Niniejsza praca omawia tę ciekawą grupę zmilitaryzowanych zakonników, przybliżając przy pomocy szczegółowych ilustracji oraz licznych fotografii wygląd, wierzenia oraz doświadczenia wojenne krzyżaków.

Chazarowie byli jednym z ważniejszych ludów tureckich w dziejach Europy, które zdominowały rozległe południowo-wschodnie obszary Europy i zachodnie krańce stepów Azji Środkowej między IV a XI wiekiem. Wyjątkowość Chazarów polegała na tym, że ich elity arystokratyczne i wojskowe przeszły na judaizm, tworząc największe pod względem terytorialnym państwo rządzone przez żydów w dziejach. Byli ważnym sojusznikiem Cesarstwa Bizantyjskiego, blokując na kilka stuleci ekspansję islamu na północ od Kaukazu. Dodatkowo osiągnęli też niebywały kunszt w metalurgii, a ich elity wojskowe nosiły płytowe formy uzbrojenia ochronnego, które w Europie Zachodniej zaczęły się pojawiać dopiero w XIV wieku. Kaganat Chazarski położył fundamenty, na których później wyrosły średniowieczna Rosja i współczesna Ukraina. W pracy omówiono wojskowość Chazarów, organizację armii, uzbrojenie i fortyfikacje, a w tym wszystkim pomogły liczne ilustracje i kolorowe plansze.

Janczarzy tworzyli elitarny korpus w służbie Imperium Osmańskiego. Składał się on z jeńców wojennych i młodych chłopców chrześcijańskich zmuszonych do służby, przy czym wszyscy dokonali konwersji na islam i zostali wyszkoleni w duchu ścisłej dyscypliny. Pod wieloma względami janczarzy odzwierciedlali specyfikę społeczeństwa osmańskiego, które samo w sobie było zdominowane przez elitę wojskową i charakteryzowało się większą mobilnością niż społeczności europejskie. Wreszcie, Turcy widzieli w Europie to samo, co Amerykanie w tzw. Dzikim Zachodzie ziemie dla poszukiwaczy przygód, prowadzenia misji szerzenia religii i zdobycia fortuny. David Nicolle analizuje historię, organizację, broń i ubiór tych elitarnych tureckich żołnierzy.

Po wielkim zwycięstwie Saladyna pod Hattin z 1187 roku Outremer jak Europejczycy nazywali pozostałe katolickie enklawy na Bliskim Wschodzie nie było już zagrożeniem dla świata islamskiego. Tamtejsze elity wojskowe wolały żyć w pokoju, skupiając się w równym stopniu na handlu, co na obronie swych miejsc świętych. W tej pierwszej angielskiej pracy obiektywnie analizującej klasę rycerską Outremer, David Nicolle ukazuje bardzo wyważony i oparty na bogatym materiale obraz zachodnich rycerzy, którzy tak długo bronili państw łacinników.

Armie Karola Wielkiego i jego następców pozwoliły zachodnim Frankom na utworzenie tego, co ówcześni im kronikarze uważali za odrodzone Imperium Rzymskie. Społeczność Franków była dobrze przygotowana do wojny, posiadając dobrze przygotowaną sieć komunikacyjną sięgającą najbardziej odległych obszarów rozległego państwa. Niniejsza praca podkreśla rolę konnicy głównej siły uderzeniowej armii frankijskich oraz innowacji technologicznych strzemion w obrazie ówczesnych działań wojennych. W ten sposób możemy przekonać się, jak wzrastał prestiż ciężkozbrojnych jeźdźców okresu karolińskiego, którzy w przeciągu X wieku przekształcali się powoli w warstwę rycerską.

Niniejsza praca opisuje organizację i przedstawia wyposażenie wojsk, które wpływały na wyjątkowo zróżnicowaną i barwną historię średniowiecznej Polski, śledząc je od narodzin państwowości w X wieku, poprzez tzw. krucjaty północne, wojny z zakonem krzyżackim, aż po ekspansję terytorialną za panowania Jagiellonów i pierwsze starcia z Turkami Osmańskimi. Treść jest bogato ilustrowana inskrypcjami komemoratywnymi, wczesnymi malowidłami, zdjęciami i rysunkami zachowanych zabytków, na podstawie których Gerry Embleton przygotował plansze odtwarzające wygląd żołnierzy.

Inaczej niż ich będący przez pewien czas ich rywalem zakon templariuszy, Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego (czy też szpitalników, pod którą to nazwą jest bardziej znany) nie powstał w wyniku zorganizowania pierwszej krucjaty w 1099 r.; przeciwnie został prawdopodobnie założony przez grupę włoskich kupców z Amalfi w połowie XI w. Jednak w wyniku powstania ruchu krucjatowego szpitalnicy posiedli cenioną wiedzę specjalistyczną na temat zdolności militarnych nieprzyjacielskich armii muzułmańskich. Ta książka pierwsza z dwóch analizujących styl życia, doświadczenia oraz rolę militarną rycerza szpitalnika obejmuje okres od powstania zakonu aż do inwazji na Rodos w 1306 r.

Niniejsza książka wyjaśnia zróżnicowany poziom rozwoju wczesnośredniowiecznej taktyki w Europie, której daleko było do popularnego obrazu niezdyscyplinowanych działań. Od początku śledzimy upadek konnicy, jako najważniejszej formacji na polu bitwy w ?barbarzyńskich? królestwach, które zastąpiły Cesarstwo Zachodniorzymskie, oraz jej istnienie w armii Cesarstwa Bizantyjskiego. Następnie przechodzimy do odrodzenia jazdy i poruszającej się konno piechoty pod rządami Karolingów (IX-X wiek), którzy zmagali się z zamorskimi i konnymi najeźdźcami, aż do pojawienia się opancerzonego rycerza normańskiego. Autor wyjaśnia w jaki sposób, odmienne zwyczaje wojskowe ze stepów euroazjatyckich i świata islamskiego wpływały na taktykę zachodnich chrześcijan i podkreśla znaczenie odpowiednio zbalansowanych sił, składających się zarówno z konnicy, jak i piechoty. Przygotowany przez niego tekst wzbogacają dodatkowo rzadkie źródła ikonograficzne i zabytki sztuki, objaśnione plany najważniejszych starć na polach bitew oraz w pełni kolorowe przedstawienia rozwiązań taktycznych, które pozwalają lepiej zrozumieć manewry w trakcie starć.

Wraz z rozwojem XIII-wiecznej taktyki zakładającej współpracę kuszników z ciężkozbrojnymi włócznikami, zaczęły pojawiać się warunki umożliwiające odparcie ataku muzułmańskich konnych łuczników, a następnie ciężkozbrojnych kopijników. Piechota była o wiele tańsza w utrzymaniu i prostsza w wyszkoleniu niż rycerstwo, oraz co najważniejsze, liczniejsza. W związku z tym wypracowano rozwiązania taktyczne, przy pomocy których liczniejsze i bardziej zróżnicowane oddziały piechoty, odgrywały coraz większą rolę na polach bitew. Niniejsza praca przedstawia przykłady tych zmian, w ramach tego ?nierównomiernego? procesu w różnych częściach Europy. Oczywiście, zawsze związane były z równoległymi przemianami w konnicy, w końcu odpowiednio zbalansowane ?mieszane? wojska zawsze były kluczem do sukcesów. Do momentu pojawienia się ręcznej broni palnej w dużych ilościach na polach bitew (ok. 1500 roku), obraz średniowiecznych działań wojennych i prowadzących je wojsk, przeszedł już gruntowną przemianę.