„Marco Bussagli” – książki

Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, jest pierwszym tak obszernym omówieniem najwspanialszych kolekcji rzymskich i eksponowanych w nich prac malarskich wybitnych artystów, działających od starożytności po schyłek XX stulecia. Prezentowane tu obrazy zgromadzone zostały w dziewięciu galeriach, sześciu państwowych oraz trzech prywatnych, należących do znakomitych rodów rzymskich. Kolekcje założone początkowo dla zaspokojenia potrzeb estetycznych arystokracji, nieustannie wzbogacane, z czasem zostały udostępnione publiczności, umożliwiając poznanie wybitnych dzieł sztuki przeszłości. Lektura tej książki z pewnością sprawi Czytelnikom dużą przyjemność i przyczyni się do pogłębienia wiedzy o twórcach, ich dziełach, historii malarstwa. Omówiono tu bowiem obrazy najwybitniejszych malarzy epoki nowożytnej, takich jak Filippo Lippi, Botticelli, Giovanni Bellini, Perugino, Rafael, Tycjan, Tintoretto, Andrea del Sarto, Lotto, Savoldo, Caravaggio, Veronese, Bronzino, Guercino, Guido Reni, van Wittel. Malarstwo XIX i XX stulecia reprezentują dzieła Hayeza, Favretta, Leghi, Fattoriego, Boldiniego, Boccioniego, Balli, Modiglianiego, de Chirico, Carry, Morandiego oraz prace przedstawicieli Scuola Romana i słynne ?nacięcia? Lucia Fontany. Przedstawione są także dzieła artystów zagranicznych, którzy mieszkali i tworzyli w Rzymie, między innymi Memlinga, Pietera Bruegla starszego, El Greca, Rubensa, van Dycka, Velázqueza, Lorraina, Poussina, jak również van Gogha, Moneta, Klimta, Cézanne?a, Braque?a, Mondriana, Pollocka. Rzym przez wiele stuleci przyciągał artystów z całego świata, wywierał wpływ na kulturę Europy i Ameryki. Książka ta nie ukazuje więc wyłącznie historii malarstwa w Rzymie, ale odnosi się też do historii malarstwa w sztuce całego świata zachodniego.

Od samego początku swego istnienia, bo już około 1560 roku, kolekcja, która miała stać się jedną z najważniejszych i najsłynniejszych w Europie, znalazła dla siebie idealne miejsce – Drezno. Pierwotnie w jej skład wchodziły głównie obrazy artystów niemieckich, jak Lucas Cranach czy Albrecht Dürer, ale kilkadziesiąt lat później dzieł było już na tyle dużo, że w stolicy Saksonii trzeba było wybudować dla nich specjalne pomieszczenia. Jednak za prawdziwy rok założenia Galerii należy uznać 1722, kiedy to August III, elektor saski i król Polski, dokonał wielkiej zmiany jakościowej w kolekcji. Monarcha, rozporządzający znacznymi zasobami pochodzącymi ze sprzedaży porcelany miśnieńskiej, był oświeconym spadkobiercą tradycji renesansowego mecenatu. Jego emisariusze zaczęli skupować w całej Europie nie tylko pojedyncze arcydzieła, ale wręcz całe kolekcje, jak np. zgromadzony przez księcia Modeny zbiór liczący około stu obrazów. Władcę interesowała także sztuka flamandzka i holenderska. Do swej kolekcji pozyskał więc wiele prac uznanych XVIIwiecznych mistrzów – od Vermeera do Rembrandta. W połowie XVIII wieku Galeria była już prawdziwym kompendium sztuki malarskiej, w którym gościły dzieła takich mistrzów, jak między innymi Rafael, Lucas Cranach Starszy, Tycjan, Annibale Carracci, Peter Paul Rubens, Guercino, Diego Velázquez, Nicolas Poussin, Gabriel Metsu, Gerrit Dou, Jean-Antoine Watteau, Giovanni Antonio Canal i Brenardo Bellotto – wezwany na dwór, by w swoich obrazach uwiecznić niezwykłe piękno odnowionego miasta i jego późnobarokowej architektury. Wiek XIX to okres, gdy na pierwszy plan wysunęło się malarstwo francuskie i niemieckie. Obok impresjonizmu Moneta i krzykliwych płócien Gauguina swoje miejsce w galerii znalazły poetycko-melancholijne pejzaże Caspara Davida Friedricha i symbolizm Böcklina. W wieku XX zatriumfował ekspresjonizm, kierunek, który znalazł uznanie w Niemczech, przynajmniej do czasu, gdy ideologia nazistowska nie zaczęła napiętnować go jako „sztuki zdegenerowanej”. Tysiące dzieł zostało wówczas zarekwirowanych, zniszczonych lub zaginęło. Jeszcze większym ciosem dla Galerii były jednak przerażające bombardowania miasta przez wojska alianckie, podczas których zginęły tysiące ludzi, a ponad dwieście zgromadzonych w kolekcji dzieł – dawnych i współczesnych – spłonęło. Po II wojnie światowej dołożono wszelkich starań, aby naprawić te straty, poprzez zakupy wybranych dzieł, ale dopiero upadek muru berlińskiego (9 listopada 1989) i zjednoczenie Niemiec pozwoliły Galerii Drezdeńskiej odrodzić się jak feniks z popiołów.