„Marcin Poręba” – książki

Publikacja jubileuszowa dedykowana Profesorowi Jackowi Migasińskiemu zawiera teksty jego przyjaciół, współpracowników i uczniów nawiązujące bezpośrednio do twórczości filozoficznej i działalności akademickiej jubilata, a także do bliskiej mu problematyki, mieszczące się w spektrum zagadnień od metafizyki po fenomenologię. Tym dwóm wielkim kręgom problemów Profesor poświęcił większość swoich badań. Rozumienie zarówno metafizyki, jak i fenomenologii prezentowane w jego pracach wywarło znaczący wpływ na sposób podejścia do tematów, które zawierają się w przestrzeni badawczej zarysowanej między tymi pojęciami.

„Wolność i metafizyka” Marcina Poręby to zbiór tekstów, które powstawały na przestrzeni ponad dwudziestu lat. Zebrane przez Autora prace dotyczą niekiedy dość odległych od siebie zagadnień z zakresu historii filozofii oraz takich dziedzin filozofii jak epistemologia, metafizyka i filozofia umysłu. Racją współistnienia tak różnych tematycznie tekstów w jednym tomie jest zaprezentowanie pewnego sposobu rozumienia filozofii jako dziedziny, która może i powinna podlegać ciągłej interpretacji i reinterpretacji, ponieważ jej naturą jest dialog, a racją bytu wkład we współcześnie toczone dyskusje filozoficzne. To właśnie one są dla Marcina Poręby najważniejszym układem odniesienia dla interpretacji zakurzonych już niekiedy koncepcji i sporów, co pozwala mu na włączenie ich w dyskurs współczesny. W konfrontacji tej historia filozofii ma zaistnieć jako myśl żywa, która swą tożsamość zyskuje dopiero w rozmowie z inną żywą myślą. Filozofia, zdaniem Marcina Poręby, jest przede wszystkim metafizyką. Metafizyka jest jej dyscypliną podstawową, a konstytutywne dla niej jest wykraczanie poza dostępne zasoby pojęć, które nie może dokonywać się inaczej niż poprzez poszukiwanie nowych pojęć. Sądzenie refleksyjne, poszukiwanie i tworzenie nowych pojęć są bowiem nieodłącznym aspektem wolności. A zatem wolność jest jej własnym koniecznym warunkiem. Jak pisze Autor, „wolny wybór, wolne działanie, to zawsze coś, co wyrasta z nowej konceptualizacji świata i naszego w nim miejsca”. Marcin Poręba wykracza w swoim rozumieniu filozofii poza utarty podział na filozofię analityczną i kontynentalną, który uważa za jedną z głównych przeszkód dla nieskrępowanego żadnymi zastanymi schematami pojęciowymi rozwoju. Jego książka jest zatem zaproszeniem do odrzucenia sztywnych ram interpretacji i do udziału w aktywnym odczytywaniu i tworzeniu myśli w procesie nieustannej zmiany przekonań – jest więc zaproszeniem do sprostania wyzwaniom wolności. Marcin Poręba, ur. w 1967 r. w Krakowie. Filozof, historyk filozofii, tłumacz, profesor nadzwyczajnyUniwersytetu Warszawskiego. Studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1985­–1989. Od roku 1989 pracuje w Instytucie Filozofii UW. Uczeń Marka J. Siemka. Laureat konkursu Fundacji na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi za esej pt. „Granice względności. Opis metafizyczny” (2014). Zajmuje się klasyczną filozofią niemiecką oraz filozofią analityczną, łącząc w swoich pracach style myślenia dwóch tradycji filozoficznych: analitycznej i kontynentalnej.

"Sądzę, że mimo wszystko o rzeczywistości można dziś powiedzieć na sposób filozoficzny kilka rzeczy, które nie byłyby ani powtarzaniem dawnych doktryn, ani rozwodnioną wersją rozważań Einsteina i Bohra" (M. Poręba). "Co to jest rzeczywistość?" to zapis wykładu wygłoszonego 11.10.2014 w trakcie gali kończącej II edycję Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi. ?

W różnych miejscach tej książki przedstawiłem kilka pośrednich, niekonkluzywnych racji na rzecz tezy, iż wbrew temu, co każe nam sądzić cała niemal filozofia, wrażenia i pojęcia są tym samym. Niewiele bliższego byłem w stanie powiedzieć o tej tożsamości. Tu bodaj w sposób najbardziej namacalny dochodzi do głosu to, o czym mówiłem w związku z kwestią metody - brak gotowych pojęć i konieczność posuwania się po omacku, drogą refleksji, a nie myślenia determinującego.