„Jerzy Paszenda SJ” – książki

Tom czwarty zawiera 15 artykułów napisanych w dziesięcioleciu 2000-2009. Sześć z nich było już publikowanych w księgach zbiorowych lub periodykach naukowych. Pozostałe ukazują się po raz pierwszy. Dotyczą one obiektów z trzynastu miast rozsianych na całym obszarze dawnej Rzeczypospolitej od Krosna do Wilna i od Płocka do Połocka. Spośród czternastu omówionych kościołów osiem już nie istnieje, a tylko dwa z nich były przed zburzeniem fachowo pomierzone (Pińsk i Połock). Inne opracowano tylko na podstawie archiwaliów i dawnej ikonografii, czasem bardzo skąpej. Także przy istniejących budowlach zastosowano metodę porównania pomiarów, co dało ciekawe wyniki. Dotychczas wydane cztery tomy dają opracowania 34 budowli jezuickich, co nie stanowi jeszcze nawet połowy. Pozostało jeszcze ponad 50 budowli, z których kilka ma opracowania opublikowane, a kilka prac magisterskich pozostaje dotąd w maszynopisach.

Tom trzeci Budowli jezuickich składa się z czterech części. Pierwsza część dotyczy ogólnie jezuitów w Krakowie. Zostały im poświęcone dwa artykuły, w których jest mowa o wszystkich budowlach jezuickich: jeden o przybyciu jezuitów do Krakowa, drugi - o projektach dla dwu kościołów. Druga część zawiera prace o kościele św. Barbary. Trzecia, najważniejsza część tomu dotyczy kościoła św. Piotra i Pawła. Rozpoczęte przed 40 laty prace na temat historii budowy tego kościoła autor kontynuuje w kilku artykułach publikowanych tutaj po raz pierwszy. Książka zawiera również artykuł o dziejach budowy kolegium jezuickiego obok kościoła Piotra i Pawła. Poczynając od ustalenia poprzednich właścicieli działek, przez analizę projektów budowy, Autor dochodzi do ustalenia autorstwa projektu ostatecznego. Ten artykuł jest całkowitą nowością, nikt dotąd na ten temat nie pisał. W czwartej części znajdzie czytelnik krótkie podsumowanie wiedzy o kościele św. Szczepana (już nieistniejącym) oraz o również nieistniejących budynkach nowicjatu przy nim.

Święta Lipka – to sławne sanktuarium maryjne, już od średniowiecza przyciągające pielgrzymów nie tylko z Prus i Warmii, ale nawet z dalekich stron Polski. Sanktuarium to posiada długą i urozmaiconą historię, powiązaną z dziejami Prus i Polski. Święta Lipka – to także obiekt zabytkowy niezwykłej wartości, zaliczamy do najwspanialszych okazów baroku w Polsce. Zespół architektoniczny złożony z kościoła, krużganku i klasztoru posiada zachowaną w stanie prawie nie zmienionym bogatą i różnorodną dekorację. Składają nie na nią rzeźby w kamieniu i drewnie, malarstwo ścienne i obrazy na płótnie, wyroby złotnicze i snycerskie oraz rzadko spotykane w takiej obfitości dzieła artystycznego kowalstwa i ślusarstwa. Jest oczywiste, że utrzymanie takiego obiektu w dobrym stanie wymaga nieustających i kosztownych zabiegów konserwatorskich. Święta Lipka w ostatnim okresie stała się także miejscem wypoczynkowym i celem licznych wycieczek, a także ośrodkiem kultury artystycznej i muzycznej.