„Ewa Ogrodzka-Mazur” – książki

Tom 18 serii Edukacja małego dziecka, zatytułowany Wsparcie pedagogiczne w trudnych sytuacjach społecznych i edukacyjnych, prezentuje kolejne rozważania teoretyczne i praktyczne nad współczesnymi problemami rozwoju twórczego dziecka. Tymzagadnieniomwgłównejmierzepoświęconyzostałaktualny 18 tom "Edukacji małego dziecka", w którym autorzy poszczególnych tekstów zwrócili szczególną uwagę na następujące kwestie: - kategorie zmarginalizowane i nieobecne w edukacji małego dziecka; - wsparcie psychologiczne i pedagogiczne dzieci, nauczycieli i rodziców w trudnych sytuacjach społecznych i edukacyjnych; - zmiany we współczesnej edukacji małego dziecka - w tym na sytuację dziecka i nauczyciela w procesie oceniania i jego psychospołeczne konsekwencje; - zmiany społeczne warunkujące przekształcenia w instytucjach wspierających rozwój i wychowanie małych dzieci; - twórczość i kreatywność jako niezbędne komponenty warunkujące prawidłowy, całościowy rozwój dzieci.

Prezentowany tom obejmuje dwa główne zakresy tematyczne, ujęte w czterech częściach i odnoszące się po pierwsze do przedszkola jako instytucji, w tym m.in. jej organizacji, warunków i kadry, a po drugie do kompetencji związanych z jakościowym wymiarem przedszkolnej edukacji, w tym kompetencji nauczycieli-wychowawców oraz kompetencji dzieci.

Opracowanie prezentuje autorskie ujęcie problematyki tożsamości kulturowej, religijności i edukacji religijnej postrzeganej z perspektywy społeczności uczniów, rodziców i nauczycieli ze szkół z polskim językiem nauczania. Ewa Ogrodzka-Mazur w rozdziale Tożsamość kulturowa dzieci, rodziców i nauczycieli - między etnicznością a integracjązwraca szczególną uwagę na problematykę poczucia tożsamości i identyfikacji narodowych uczniów, ich rodziców i nauczycieli funkcjonujących na obczyźnie. Odwołując się do kulturalistycznego modelu tożsamości charakteryzuje najczęściej przejawiane zachowania tożsamościowe tych społeczności w wymiarze etnicznym, narodowym, integracyjnym i mieszanym. Autorka wskazuje również na współczesne konteksty kształtowania (się) tożsamości europejskiej warunkowane procesami globalizacji, migracji oraz wielokulturowością. Formułując najważniejsze wnioski z badań, wskazuje na potrzebę realizacji w szkołach z polskim językiem nauczania edukacji międzykulturowej, sprzyjającej m.in. tworzeniu wielowymiarowego poczucia tożsamości. Przedmiotem badań i refleksji naukowej podjętej przez Anielę Różańską jest sytuacja młodych ludzi, w życiu których procesowi kształtowania tożsamości religijnej towarzyszy zaistnienie nowych okoliczności związanych z wyjazdem rodziny za granicę i zamieszkaniem w środowisku diametralnie różnym pod wieloma względami, w tym pod względem systemu wartości, społecznego postrzegania roli religii i religijności. W rozdziale Tożsamość religijna dzieci uczących się w szkołach z polskim językiem nauczania Autorka przybliża - jako niezbędny kontekst procesu kształtowania się tożsamości religijnej - sytuację religijną w Austrii, Francji i Czeskiej Republice - krajach pobytu badanej młodzieży. Poszukuje także odpowiedzi na istotne pytania: Jakie implikacje w kwestiach tożsamości religijnej młodych ludzi pociąga za sobą zmiana kraju zamieszkania i życie w nowym środowisku szkolnym, rówieśniczym i wspólnotowym? Czy i w jaki sposób religijność polskiej młodzieży jest warunkowana uczestnictwem w szkolnej edukacji religijnej? W jakim zakresie edukacja religijna w szkołach z polskim językiem nauczania przygotowuje dzieci i młodzież do życia w nowym, o wiele bardziej zróżnicowanym religijnie środowisku kraju zamieszkania? Spośród wielu komponentów tożsamości religijnej w badaniach wyróżnia takie jak:przynależność wyznaniową, poczucie religijności, rolę, jaką młodzież przypisuje religii w swoim życiu, uczestniczenie w praktykach religijnych, rozmowy dotyczące problematyki religii i wiary oraz aspekty otwartej tożsamości religijnej - kontakty, przyjaźnie z Innymi religijnie i przyjmowane wobec nich postawy. Publikację zamyka rozdział opracowany przez Urszulę Klajmon-Lech nt. Edukacja religijna uczniów ze szkół z polskim językiem nauczania. Autorka przez pojęcie edukacja religijna rozumie różnorakie procesy i oddziaływania - realizowane przez rodzinę, szkołę, Kościół i inne środowiska - które mają na celu dokonanie przemiany człowieka zgodnej z założeniami, ideami i celami danej religii. Dlatego celem podjętych rozważań jest przedstawienie specyfiki wychowania religijnego w rodzinie, ukazanie podstawowych składników katechezy szkolnej oraz działalności duszpasterskiej wśród Polaków (zwłaszcza dzieci i młodzieży) żyjących poza granicami naszego kraju. Autorka zaprezentowała również wyniki badań przeprowadzonych wśród uczniów i rodziców, dostarczające odpowiedzi na pytanie: Czy i w jakim zakresie Polakom na emigracji (w nowym kraju zamieszkania) miejscowe szkoły zapewniają edukację religijną zgodną z oczekiwaniami dzieci i ich rodziców? Koncepcją teoretyczno-metodologiczną nakreślonych zagadnień - oprócz założeń edukacji międzykulturowej (scharakteryzowanych we Wprowadzeniu) - stały się teorie katechetyczne dotyczące modelów edukacji religijnej.

Funkcjonowanie dziecka w systemie wartości kulturowych i jego swoista emancypacja we współczesnym świecie sprowadzają się do poszukiwania strategii edukacyjnych, podkreślających z jednej strony potrzebę posiadania przez jednostkę nadrzędnej aksjologicznej filozofii życia, natomiast z drugiej umożliwiających racjonalne uczestniczenie w życiu określonej wspólnoty społecznej (wspólnot; oparte na własnym doświadczeniu, przeżywaniu i zaspokajaniu typowej dla tego wieku ciekawości świata. Zagadnienia te w odczytaniach właściwych pedagogice oraz etnologii i antropologii kulturowej stały się przedmiotem studiów teoretycznych i analiz empirycznych podjętych w kolejnym tomie poświęconym wspólnemu obszarowi badań, jakim jest wychowanie dziecka: między tradycją a współczesnością. W trzech częściach pracy (1) Wychowanie i edukacja dziecka w perspektywie historyczno-etnologicznej, (2) Ku godności i podmiotowości wyzwania i zadania współczesnego wychowania oraz (3) Dorastanie dziecka obrazy literackie i filmowe autorzy poszczególnych opracowań zwracają szczególną uwagę na dotychczasowe doświadczenia, problemy oraz inspiracje i perspektywy w zakresie badań dziecka i dzieciństwa.

`54 tom z serii `Edukacja Międzykulturowa` został poświęcony problematyce kultury w edukacji międzykulturowej, a przede wszystkim doświadczeniom i propozycjom praktycznym. W trzech częściach publikacji - (1) Komunikacja i dialog między kulturami, (2) Uczestnictwo społeczności lokalnych w kulturze regionu oraz (3) Dawne i nowe oblicza kultury w edukacji międzykulturowej - autorzy poszczególnych opracowań zwracają szczególną uwagę na kwestie związane z kompetencjami do komunikacji międzykulturowej młodego pokolenia Polaków żyjących w środowiskach zróżnicowanych kulturowo oraz z ich uczestnictwem w kulturze regionu. Ważne znaczenie przypisują także nowym wymiarom kultury w edukacji międzykulturowej, którymi są m.in. fora internetowe, subkultury, współczesne wydarzenia sportowe czy udział młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów w międzynarodowych programach i projektach edukacyjnych.` Fragment Wprowadzenia

Tom 11 serii Edukacja małego dziecka, zatytułowany Nauczyciel i dziec­ko w dobie kryzysu edukacji, składa się z dwóch części. Teksty mają charakter teoretyczny, empiryczny i praktyczny. Stanowią wkład w dyskusję nad stanem edukacji małego dziecka oraz możliwościami jej modyfikacji zgodnie z uniwersalnym systemem wartości w perspektywie kształcenia młodych pokoleń i budowania wartościowego społeczeństwa. W szerszej perspektywie – dotyczą dylematów kształcenia nauczycieli. W części pierwszej – Współczesny nauczyciel wobec zmiany w edukacji – autorzy tekstów podejmują ważne kwestie związane z budowaniem autorytetu nauczyciela, ze stylami i metodami jego pracy pedagogicznej zarówno w przedszkolach, jak i szkołach. Wychodząc naprzeciw potrzebom dzieci, autorzy wskazują w swoich artykułach na sposoby ich rozpoznania oraz uwzględniania w praktyce pedagogicznej. Podkreślają wagę właściwej komunikacji między nauczycielami, rodzicami i dziećmi. Przedstawiają możliwości wdrożenia w polskich szkołach wartościowych koncepcji i systemów kształcenia, mniej lub bardziej znanych w światowych systemach edukacyjnych. Teksty zawarte w części drugiej, zatytułowanej Rodzic – dziecko – nauczyciel w aktualnej przestrzeni wychowawczo-edukacyjnej, odnoszą się do zagadnienia współpracy rodziców (i rodziny) z nauczycielami pracującymi w przedszkolach i szkołach. Ukazano w nich znaczenie dzieciństwa spędzanego w rodzinie, przedszkolu i szkole oraz wagę udziału rodziców w edukacji dzieci. Przedstawiono dylematy rodziców związane z pójściem dziecka do przedszkola, podjęciem przez nie obowiązku szkolnego oraz ich poglądy na temat osoby nauczyciela. Podjęto wątek zmiany w komunikacyjnej przestrzeni edukacji, a także problematykę uwarunkowań i implikacji współczesnego wychowania w rodzinie w kontekście „zatracenia” w cyberprzestrzeni czy nieharmonijnego rozwoju dzieci oraz zagadnienie kryteriów oceny warunków rozwoju dzieci w rodzinie. Oddając do rąk Czytelników ten tom, wyrażamy nadzieję, że jego lektura będzie przyczynkiem do podjęcia lub pogłębienia badań nad dzieciństwem i edukacją małego dziecka. Beata Oelszlaeger-Kosturek