„Bartłomiej Grzegorz Sala” – książki

Książka Wśród polskich syren, rusałek, meluzyn, świtezianek i innych wodnych panien Bartłomieja Grzegorza Sali to bogato ilustrowane kompendium przedstawiające 63 najsłynniejsze polskie syreny, nimfy i rusałki, które znane są z dzieł literackich i ludowych podań. Autor poświęca każdej bohaterce jeden rozdział – oprócz opisu i analizy postaci podaje jej pochodzenie, ewolucję i wpływ, jaki wywarła na kulturę. Dzięki lekturze możemy szczegółowo prześledzić losy Goplany, Juraty, Meluzyny czy też najpopularniejszej w Polsce wodnej panny – syrenki warszawskiej. To doskonała pozycja dla wszystkich amatorów legend i klasyki polskiej literatury. Bartłomiej Grzegorz Sala – urodzony w 1978 roku, z wykształcenia historyk i etnolog, z zamiłowania i zawodowo dodatkowo pisarz, publicysta, działacz społeczno-kulturalny, pilot wycieczek i organizator turystyki. Autor licznych publikacji.

Stworzona przez Bartłomieja Grzegorza Salę „Księga smoków świata” zabiera czytelników w fascynujący i różnorodny świat smoków i smokopodobnych potworów. Autor, historyk i etnolog, kreśli szczegółowo wizerunki całych rzesz smoczych bestii obecnych w wyobrażeniach wszystkich kręgów kulturowych, omawia ich charakterystyczne cechy oraz przytacza poświęcone im opowieści – mity, legendy i podania. Pierwszy z trzech tomów „Księgi smoków świata” przybliża portrety i losy ponad setki smoków i pokrewnych im wężowych potworów należących do świata starożytnych cywilizacji basenu Morza Śródziemnego oraz Bliskiego i Środkowego Wschodu. W publikacji opisane zostały straszliwe gady znane z wyobrażeń Egipcjan, ludów Mezopotamii, Anatolii, Syro-Palestyny, Iranu i Armenii, świata Greków i Rzymian, tradycji biblijnej i apokryficznej aż po późny antyk chrześcijański. Tekstowi towarzyszą znakomite ilustracje wykonane przez Mikitę Rasolkę.

„Odpowiedź na pytanie, które zwierzęta najbardziej fascynują i budzą największy respekt, jest raczej prosta: największe i najbardziej majestatyczne, ewentualnie najgroźniejsze. Dlatego właśnie władcy w swoich herbach umieszczali lwy lub orły, dlatego różne ludy chętnie przyznawały się do powinowactwa z wilkiem, tygrysem czy niedźwiedziem. Idąc tym tropem, postanowiłem nakreślić pozycję i znaczenie w polskiej kulturze największych lub uznawanych za najgroźniejsze zwierząt, które w czasach historycznych uważane były za królów puszcz i lasów lechickiej ziemi. Wielkość, majestat albo wzbudzany respekt (czasem występujące łącznie, czasem nie) były tutaj kluczowe, bowiem różnica pomiędzy roślinożercą a drapieżnikiem pozostaje zasadnicza. Nieprzypadkowo do miana najprawdziwszych władców polskich kniei pretendowały niedźwiedzie, tury i żubry, albowiem w historycznych czasach nie miały tam równych sobie. Obok nich jednak w pradawnych puszczach swoje miejsce dumnie zaznaczały nieobliczalne dziki, dostojne jelenie, dziwaczne łosie, rącze tarpany oraz drapieżne rysie i wilki. Na kartach niniejszej książki kreślę kolejno portrety owych dziewięciu gatunków ssaków, po czym od najważniejszych informacji o tych intrygujących stworzeniach przechodzę do ich znaczenia w kulturze polskiej. Ta bowiem nie mogła pozostać obojętna wobec władców puszcz. Nie próbowałem oczywiście przybliżyć wszystkich legend, przysłów, dzieł literackich czy obrazów, które portretują te wspaniałe zwierzęta, albowiem zadanie takie byłoby zwyczajnie niewykonalne. W autorski i subiektywny sposób skupiłem się na najważniejszych i najbardziej charakterystycznych albo najciekawszych (moim, rzecz jasna, zdaniem) motywach, jakie łączą polską historię i kulturę z owymi zacnymi zwierzami. Bez wątpienia bowiem robią wrażenie dzieje wymierania tura, dwudziestowieczne zabiegi o przetrwanie żubra, zakończona połowicznym sukcesem restytucja dzikiego konia, a wpływ pewnego fatalnego polowania na niedźwiedzia na losy domu jagiellońskiego i Rzeczypospolitej okazał się decydujący… W heraldyce, toponomastyce i nazewnictwie, legendach i ­podaniach, poezji i prozie, malarstwie i grafice, przysłowiach i powiedzonkach obecność władców pradawnych kniei jest przemożna, co także – choć z oczywistych przyczyn więcej niż wybiórczo – starałem się ukazać w należytym świetle”. – Bartłomiej Grzegorz Sala, ze wstępu

Drugi tom Księgi smoków świata, autorstwa Bartłomieja Grzegorza Sali, przedstawia ponad setkę smoków oraz wężowych potworów znanych z podań i legend Europy przedchrześcijańskiej i chrześcijańskiej. Autor, historyk i etnolog, niezwykle skrupulatnie, ale też barwnie opisuje smocze stworzenia od Skandynawii i Wysp Brytyjskich aż po Alpy i Półwysep Bałkański. Lektura umożliwi bliższe poznanie najsłynniejszych nordyckich, celtyckich i germańskich smoczych potworów, takich jak Jormungandr, Nessie i Lambton Worm, ale też tych mniej popularnych, występujących we włoskich czy szwajcarskich opowieściach - Ouivra, Panéa i Tarantasio to zaledwie garstka ziejących ogniem stworzeń grasujących na południu kontynentu. Na kartach książki pojawiają się również nasze rodzime smoki iwężowe potwory, choćby wszystkim dobrze znany smok wawelski czy król gadów i pan wód - Żaltis. Najpopularniejsze spośród opisanych stworzeń zostaną zilustrowane przez Mikitę Rasolkę.

Krynica-Zdrój i okolice od ponad 150 lat przyciągają kuracjuszy i licznych gości leczniczymi wodami i kuracjami. A jak wyglądał dzień w uzdrowisku? Cóż to było za słodkie lenistwo. Czas tam płynął miło i spokojnie. Dni wypełniały wycieczki i spacery, kąpiele i zabiegi, koncerty i bale. Ekscytację budziły niewinne flirty i ogniste romanse, a nawet skandale obyczajowe. Każdy mógł tu znaleźć coś dla siebie. Tak jak w Sekretach Krynicy i okolic Bartłomieja Grzegorza Sali. W ponad 30 bogato ilustrowanych rozdziałach autor zabiera nas w podróż w czasie. Ignacy Medwecki zaprasza nas do Żegiestowa na koncert cygańskiej kapeli, doktor Skowroński oferuje cudowną kąpiel słoneczno-powietrzną, Stefan Jaracz porywa publiczność wspaniałą grą na scenie, a Kiepura łamie niewieście serca. Holenderska para książęca szusuje po okolicznych stokach, rotmistrz Czacki okazuje się głównym bohaterem skandalu, a występujący w tajemniczych tylickich mofetach dwutlenek węgla robi kosmiczną karierę. Krynica skrywa wiele tajemnic. Czas je odkryć!

Trzynaście synagog powstałych w Krakowie od XIV do początku XX wieku czyni jagiellońską stolicę wyjątkowym miejscem w dziejach społeczności żydowskiej. Właśnie te znane i mniej znane bożnice, ich burzliwa historia, zmieniający się wygląd i przeznaczenie to bohaterowie niniejszej książki, popularyzującej ustalenia wielu pokoleń badaczy. Ale synagogi to nie tylko budynki, architektoniczne detale i wyposażenie. To kultura żydowska, którą tworzyli ludzie, ich obyczaje i codzienne życie. Bartłomiej Grzegorz Sala – historyk i etnolog, członek m.in. Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa oraz Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, opisując dzieje krakowskich bożnic i ich zmieniające się oblicza sięga również po ciekawostki związane z ich przeszłością – po intrygujące legendy i podania, religijne kontrowersje i nietypowe obrzędy, zabawne wydarzenia i nieporozumienia, patriotyczne i niepodległościowe tradycje, gorzkie wspomnienia domowych waśni, w końcu poruszającą martyrologię. Dzięki temu książka w przystępny sposób opisuje dawny świat krakowskich Żydów, świat sprzed barbarzyńskiego bestialstwa niemieckiej okupacji i – o czym rzadko się pamięta – niezwykle represyjnego wobec społeczności starozakonnej komunizmu, świat ogniskujący się wokół trzynastu synagog Starego Miasta (Śródmieścia) i Kazimierza.

Legendy zamków świętokrzyskich to ilustrowana księga ludowych i literackich podań pióra Bartłomieja Grzegorza Sali przedstawiająca 24 najciekawsze zamki ziemi Świętokrzyskiej Gór Świętokrzyskich oraz otaczających je pogórz i przedgórz, m.in.: zamek w Opocznie, Szydłowcu, Kielcach, Chęcinach, Ujazdowie czy Sandomierzu. Publikacja poświęcona jest warowniom wyrosłych przed wiekami na tym terenie, w śródgórskich kotlinach lub w okolicy świętokrzyskich wierchów; obiektów do dziś zachowujących swój blask, jak i pozostających w ruinie. Autor przedstawia pokrótce dzieje każdego zamku, a następnie związane z nim legendy. 

Legendy zamków karpackich to zbiór 65 ludowych i literackich podań, na nowo opracowanych piórem Bartłomieja Grzegorza Sali. Związane są one z zamczyskami polskich Karpat, wznoszącymi się od przedpola Beskidu Śląskiego po Bieszczady. Dotyczą warowni wyrosłych przed wiekami w głębi gór, w śródgórskich kotlinach lub w najbliższej okolicy karpackich wierchów; obiektów do dziś zachowujących swój blask, jak i pozostających w ruinie. Na kartach książki na nowo ożywają duchy i zjawy, święci i diabły, okrutni panowie i dzielni junacy, namiętni kochankowie i bezwzględni zbójcy. Autor, historyk i etnograf, uzupełnia swe opowieści krótkim zarysem dziejów zamków, a także komentuje wykorzystane motywy w kontekście kulturowym, sięgając do źródeł poszczególnych wątków. W ten sposób praca nabiera elementów popularnonaukowych i edukacyjnych, nie tracąc swego literackiego charakteru.

Książka Bartłomieja Grzegorza Sali przybliża największe naturalne zbiorniki wodne położone w obecnych granicach Polski. Czytelnik odnajdzie w niej skrupulatny opis piętnastu ogromnych jezior, ich położenia, kształtu i linii brzegowej, wszelkie możliwe dane o powierzchni, objętości czy głębokości, krótkie wzmianki poświęcone panującym na akwenach warunkom żeglarskim, zorganizowanym rejsom pasażerskich i miejscowej faunie oraz położonym na brzegach miejscowościom i ich najważniejszym atrakcjom. Na tym opis się nie kończy, autor kreśli bowiem przed czytelnikami nie tylko przyrodniczy, ale i kulturowy obraz największych polskich jezior, okraszony legendami i podaniami, historycznymi anegdotami, literackimi śladami i rozmaitymi ciekawostkami, dzięki którym każdy z piętnastu akwenów nabiera właściwego sobie, niepowtarzalnego charakteru.

Legendy zamków świętokrzyskich to ilustrowana księga ludowych i literackich podań pióra Bartłomieja Grzegorza Sali przedstawiająca 24 najciekawsze zamki ziemi Świętokrzyskiej – Gór Świętokrzyskich oraz otaczających je pogórz i przedgórz takich jak: zamek w Opocznie, Szydłowcu, Kielcach, Chęcinach, Ujazdowie, czy Sandomierzu. Publikacja poświęcona jest warowniom wyrosłych przed wiekami na tym terenie, w śródgórskich kotlinach lub w okolicy świętokrzyskich wierchów; obiektów do dziś zachowujących swój blask, jak i pozostających w ruinie. Autor przedstawia pokrótce dzieje każdego zamku, a następnie związane z nim legendy.