„Aldous Huxley” – książki

Nowy wspaniały świat to jedna z najsłynniejszych antyutopii w literaturze XX wieku. Przedstawiona w powieści Huxleya wizja przyszłego społeczeństwa, które osiągnęło stan całkowitego zorganizowania i zrealizowało ideał powszechnej szczęśliwości, jest wizją przerażającą. W roku 2541 (czyli w 632 roku nowej ery Forda) obywatele Republiki świata powstają w rezultacie sztucznego zapłodnienia i klonowania. Od niemowlęcia poddawani są wszechstronnemu psychologicznemu i biologicznemu warunkowaniu - po to, by w wieku dojrzałym stać się cząstkami kastowej społeczności, złożonej z pozbawionych wyższych uczuć ludzkich automatów. Czy ten wspaniały świat, w którym dominuje seks, prymitywne rozrywki, narkotyk soma, jest tylko zrodzoną w wyobraźni pisarza fantasmagorią?...

Nowy wspaniały świat to jedna z najsłynniejszych antyutopii w literaturze XX wieku. Przedstawiona w powieści Huxleya wizja przyszłego społeczeństwa, które osiągnęło stan całkowitego zorganizowania i zrealizowało ideał powszechnej szczęśliwości, jest wizją przerażającą. W roku 2541 (czyli w 632 roku nowej "ery Forda") obywatele Republiki świata powstają w rezultacie sztucznego zapłodnienia i klonowania. Od niemowlęcia poddawani są wszechstronnemu psychologicznemu i biologicznemu warunkowaniu - po to, by w wieku dojrzałym stać się cząstkami kastowej społeczności, złożonej z pozbawionych wyższych uczuć ludzkich automatów. Czy ten "wspaniały świat", w którym dominuje seks, prymitywne rozrywki, narkotyk soma, jest tylko zrodzoną w wyobraźni pisarza fantasmagorią?

Przedstawiamy ostatnią powieść Aldousa Huxleya, uważaną przez samego Autora za dzieło jego życia W książce tej Huxley kontruje ironiczną wizję naszych czasów, którą namalował we wcześniejszym Nowym Wspaniałym Świecie. W miejsce ponurej satyry Wyspa oferuje idylliczny obraz społeczności żyjącej w izolacji, rządzącej się prawami wyprowadzonymi z głębokich przemyśleń filozofii Wschodu. Huxley zaskakuje trafnością niektórych ze swoich przewidywań. Bawi kontrowaniem konsumpcyjnego Zachodu w stosowanej przez wyspiarzy psychologii społecznej i edukacji. W końcu – szokuje antydewocjonalnością i radykalnością niektórych propozycji, m.in. dotyczących sfery seksualnej. Książka ta, wydana pierwszy raz we wczesnych latach 60. XX wieku, dziś jest równie odważna, nowatorska i skłaniająca do dyskusji nad zasadami świata w którym przyszło nam żyć.

Meskalina – substancja o właściwościach halucynogennych, występująca w naturze w niektórych gatunkach kaktusów, np. w pejotlu, znana była Indianom od stuleci. W laboratorium wytworzono ją pod koniec XIX wieku, ale jej działanie długo jeszcze pozostawało dla naukowców zagadką. Aldous Huxley (1894-1963) – brytyjski powieściopisarz, poeta i eseista – postanowił osobiście poznać skutki jej zażycia i wyruszyć w najdalszą podróż wgłąb własnego umysłu, do świata wizji i znaczeń ukrytych przed naszym codziennym wzrokiem. Co wynikło ze zderzenia niezwykle wrażliwego umysłu pisarza z halucynogenną substancją? Owocem tego eksperymentu stały się eseje Drzwi percepcji (1954) i Niebo i piekło (1956). Huxley dokładnie opisał i zinterpretował swoje wizje. Wyciągnął z nich daleko idące wnioski, a samo psychodeliczne doświadczenie na zawsze odmieniło jego sposób patrzenia na otaczającą go rzeczywistość, religię, sztukę i innych ludzi. Bowiem czy drzwi percepcji, które raz zostaną uchylone, można będzie całkowicie zamknąć? Tekst ten stał się biblią hippisów, a Jim Morrison pod wpływem jego lektury postanowił nazwać swój zespół „The Doors”. Zatem weźmy tę książkę do rąk i uchylmy raz jeszcze za Aldousem Huxleyem owe tajemnicze drzwi percepcji...

Dodatek do powieści Nowy wspaniały świat napisany przez Huxleya niespełna trzydzieści lat później. Jak wiele z jego proroctw, w których ukazał satyryczną wizję dalekiej przyszłości, ziściło się w tak krótkim czasie? Gdy w 1932 roku ukazała się powieść Nowy wspaniały świat, zawartą w niej szokującą analizę technokratycznej dyktatury uważano za odległą wizję. Po latach pisarz rozważa, w jaki sposób zmieniły się społeczeństwa, technologia i formy rządzenia od czasu ukazania się jego słynnej dystopii. Pisze o zjawiskach społecznych, które jego zdaniem mogą prowadzić do ewolucji ustrojowej nowoczesnych społeczeństw w kierunku dyktatury: przeludnieniu, nadmiernej organizacji życia społecznego, przemianach propagandy związanych z rozwojem behawioryzmu, nowych technikach prania mózgu i perswazji. Podkreśla, że w jeszcze większej mierze niż kiedyś należy obawiać się nowego typu dyktatury i tyranii. Prowokująca do myślenia i zatrważająca książka.

Far in the future, the World Controllers have created the ideal society. Through clever use of genetic engineering, brainwashing and recreational sex and drugs all its members are happy consumers. Bernard Marx seems alone in harbouring an ill-defined longing to break free. A visit to one of the few remaining Savage Reservations, where the old, imperfect life still continues, may be the cure for his distress...

Anglia, koniec lat 20. ubiegłego wieku. Sebastian Barnack, siedemnastoletni uczeń, a zarazem zakompleksiony poeta, skonfliktowany z ojcem – antyfaszystowskim działaczem politycznym – wyjeżdża na wakacje do Florencji zaproszony przez stryja Eustace’a, zamożnego hedonistę, ateistę i konesera sztuki. Ma tam romans ze starszą od siebie kobietą, poznaje też Brunona Rontiniego, „filozofa wieczystego”, pod którego wpływem doznaje głębokiej przemiany duchowej. Tymczasem Eustace umiera na zawał serca, stając się duchem. Poznajemy jego pośmiertne doświadczenia i rozpaczliwe próby nawiązania kontaktu z żyjącymi. To przypowieść moralna o współzależności całego świata i o tym, że wszystkie ludzkie czyny mają dalekosiężne konsekwencje. Ale też powieść o sztuce życia i sztuce umierania, o dorastaniu i rozwoju wewnętrznym – jednocześnie traktat filozoficzny, otwierający mistyczny i psychodeliczny okres w twórczości autora Nowego wspaniałego świata.

Aldous Huxley (1894-1963) - angielski pisarz, eseista, filozof, jedna z czołowych postaci kontrkultury, autor kilkunastu książek, w tym najsłynniejszej powieści - dystopii: "Nowy wspaniały świat". Napisał także kilka tomów esejów dotyczących kultury, w tym właśnie Tematy i wariacje. Omawia w nich takie tematy jak relacje między wiarą i religią oraz temat kryzysu jaki doświadcza ludzkość (jak pisze Huxley: Ludzkość przechodzi obecnie przez kryzys, a kryzys ów istnieje, by tak rzec, na dwóch poziomach na wyższym poziomie jako kryzys polityczny i gospodarczy, oraz na niższym, jako kryzys demograficzny i ekologiczny.) Wariacje obejmują zaś takie rozważania, jak te o francuskim filozofie Main de Biran, o malarstwie El Greco i Goi, czy wreszcie o barokowym grobowcu czy na temat "Więzień" Piranesiego.

Nowy przekład powieści, za którą pisarz otrzymał prestiżową i najstarszą brytyjską nagrodę literacką James Tait Black Memorial Prize. Książka jest satyrą na społeczeństwo amerykańskie z jego pędem do bogacenia się i obsesją na punkcie młodości. Dotyka także wciąż aktualnych kwestii filozoficznych i społecznych związanych z sytuacją gospodarczą i polityczną. Ta opowieść o zdradzie, pożądaniu bogactwa i młodości za wszelką cenę trafnie nawiązuje do współczesnej kondycji człowieka i zmusza do głębokiej refleksji nad światem i własnym życiem. Przekład został uzupełniony przypisami, ponieważ w powieści tej pojawiają się już elementy późniejszej „filozofii wieczystej” autora, a właśnie ta filozofia wywarła głęboki wpływ na kontrkulturę lat 60.

Dodatek do powieści "Nowy wspaniały świat" napisany przez Huxleya niespełna trzydzieści lat później. Jak wiele z jego proroctw, w których ukazał satyryczną wizję dalekiej przyszłości, ziściło się w tak krótkim czasie? Gdy w 1932 roku ukazała się powieść "Nowy wspaniały świat", zawartą w niej szokującą analizę technokratycznej dyktatury uważano za odległą wizję. Po latach pisarz rozważa, w jaki sposób zmieniły się społeczeństwa, technologia i formy rządzenia od czasu ukazania się jego słynnej dystopii. Pisze o zjawiskach społecznych, które jego zdaniem mogą prowadzić do ewolucji ustrojowej nowoczesnych społeczeństw w kierunku dyktatury: przeludnieniu, nadmiernej organizacji życia społecznego, przemianach propagandy związanych z rozwojem behawioryzmu, nowych technikach prania mózgu i perswazji. Podkreśla, że w jeszcze większej mierze niż kiedyś należy obawiać się nowego typu dyktatury i tyranii. Prowokująca do myślenia i zatrważająca książka.