„Zbigniew Pańpuch” – książki

Książka to szczególna, Autor żywi bowiem przekonanie, że podstawowy rys współczesnej cywilizacji stanowi odchodzenie od realnej rzeczywistości i pogrążanie się w fałszywym (skutek pomyłki) czy wirtualnym (celowo wytworzonym sztucznym) świecie. Choć tendencja taka była już zidentyfikowana już u początków cywilizacji europejskiej, to jednak w dziejach przebierała różne postaci, mniejszej lub większej kumulacji, wpływając na bieg wydarzeń. U początków myśli cywilizacyjnej filozofowie poszukiwali i wskazywali na jej racjonalne i realistyczne podstawy, identyfikowali absurdy i nieciągłości w racjonalnym poznawaniu świata osób i rzeczy, próbowali wychodzić z rozwiązań błędnych i wypracować właściwe. Autor w swych rozważaniach zwraca się do historycznych podstaw i źródeł filozofii w tym celu, aby przechować to, co potwierdziło swą wartość w biegu dziejów, kontynuować tradycję poszukiwania i pogłębiania prawdy o świecie poprzez lepsze jej zrozumienie. Autor przywołuje w szczególności dwóch największych filozofów starożytności – Platona i Arystotelesa, którzy wskazali podstawy filozofii i racjonalnego poznawania rzeczywistości – by dać komentarz do zjawisk społecznych z przełomu XX i XXI w. Książka składa się z czterech części. W części pierwszej pt. „Rzeczywistość czy fikcja?” Autor podjął problem mediów i medioholizmu jako czynnika dominującego w życiu całych społeczności, odrywającego je od prawdy i od pogłębionego rozumienia realnego świata osób i rzeczy, co przeradza się w wady moralnego działania człowieka. Autor wskazuje tu na niezbywalną rolę prawdy jako gwarantującej realizm poznawczy w ujmowaniu najważniejszych obszarów rzeczywistości, jako umożliwiającej i zabezpieczającej postawę wierności rzeczywistości. Część druga „O realną politykę” dotyczy mitologizacji życia społecznego (politycznego), szczególnie natury i funkcji państwa. Inne dyskutowane w tej części książki aktualne kwestie to agresja i przemoc, imigracja, ideologia multikulturalizmu. Autor stara się ukazać te problemy w kontekście szans rozwoju dla człowieka i społeczności przy spełnieniu określonych warunków. W trzeciej części książki pt. „Ekonomia – realna czy utopijna?” został zanalizowany problem bardziej ogólny i podstawowy dla ekonomii, jakim jest własność, a także pewne szczegółowe kwestie, pojawiające się na kanwie życia współczesnego, a mianowicie sprawiedliwości czy problemu konieczności podatków w kontekście powstania nowego systemu finansowego. Innym poruszonym tu zagadnieniem jest wzbudzający wciąż kontrowersje handel w niedziele - Autor koncentruje się na aspekcie ekonomicznym i moralnym. W części czwartej „Szlachetne zdrowie” wskazano klasyczne remedia na problemy sygnalizowane w pierwszej części związanej z uzależnieniami i ucieczką od rzeczywistości. Na tle aktualności koncepcji zdrowia i choroby według św. Tomasza z Akwinu Autor zwraca uwagę na całościowe i filozoficzne podejście do ludzkiego zdrowia. Podejmuje także próbę racjonalnej odpowiedzi na ważne pytania w obecnej sytuacji pandemii, w której aspekty zdrowotne dominują w skali społecznej i globalnej jako modyfikujące najważniejsze dziedziny życia, nie wyłączając nawet sfery religijnej. Wydanie książki zostało sfinansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Regionalna Inicjatywa Doskonałości” nr projektu 028/RID/2018/19.

Seria wydawnicza „Polska filozofia chrześcijańska w XX wieku” obejmuje monograficzne opracowanie myśli 13 wybitnych przedstawicieli tego nurtu filozofii, działających zwłaszcza w XX wieku i na początku wieku XXI (Mieczysław Gogacz, Piotr Lenartowicz, Stanisław Kamiński, Kazimierz Kloskowski, Kazimierz Kłósak, Feliks Koneczny, Mieczysław Albert Krąpiec, Tadeusz Styczeń, Tadeusz Ślipko, Józef Tischner, Karol Wojtyła, Jacek Woroniecki, Zofia J. Zdybicka). Każdemu z filozofów poświęcony został odrębny tom, według następującego układu: biografia i bibliografia danego autora, źródła inspiracji filozoficznej (wpływ własnej szkoły filozoficznej, zapożyczenia od innych systemów), preferowana koncepcja filozofii, podejmowane problemy i propozycje ich rozwiązań, słownik podstawowych pojęć, polemiki i dyskusje, jakie dany autor prowadził w środowisku krajowym i zagranicznym. Dodatkowo każdy tom został wzbogacony antologią reprezentatywnych dla danego autora tekstów filozoficznych. Niniejszy tom jest poświęcony Mieczysławowi Albertowi Krąpcowi (1921–2008) – dominikaninowi, filozofowi, teologowi i tomiście.

Książka jest kolejną pozycją w serii wydawniczej „Scripta Philosophiae Classicae” i drugą z prac w tej serii dotyczącą greckiej aretologii, tym razem społecznych uwarunkowań realizacji cnoty-arete w nawiązaniu do tekstów Platona i Arystotelesa. Autor przypomina klasyczną koncepcję polityki jako działalności ludzkiej związanej z moralnością. Sięgając do Platońskiej i Arystotelesowskiej aretologii autor ukazuje istotę klasycznie rozumianej filozofii polityki, która wiązała organizację poszczególnych kręgów życia społecznego z kształtowaniem sprawności (cnót) moralnych. Celem tak rozumianej polityki jest pełnia rozwoju człowieka, a więc jego szczęście. Autor ukazuje najpierw przyjaźń jako podstawowy warunek spełniania się arete w relacjach międzyludzkich, a następnie główne obszary życia społecznego, jak gospodarka i polityka, w których realizuje się arete. Za Platonem i Arystotelesem autor wydobywa znaczenie państwa-polis jako miejsca spełniania się człowieka, ukazując podobieństwa i różnice w politologii obu myślicieli.

Książka jest kolejną pozycją w serii wydawniczej „Scripta Philosophiae Classicae” i drugą z prac w tej serii dotyczących greckiej aretologii, tym razem społecznych uwarunkowań realizacji cnoty-arete w nawiązaniu do tekstów Platona i Arystotelesa. Autor przypomina klasyczną koncepcję polityki jako działalności ludzkiej związanej z moralnością.

Przedmiotem kolejnej książki wydanej w serii „Scripta Philosophiae Classicae” jest rozumienie cnoty-arete jako sposobu spełniania się człowieka w życiu indywidualnym: w dziedzinie poznawczej, moralnej, twórczej i religijnej. Arete rozumiana jest tu jako sprawność ludzkiego działania, dzięki której człowiek może osiągnąć doskonałość stając się, wedle klasycznego ideału życia, „pięknym i dobrym”. Cnota, będąc usprawnieniem działania w różnych sferach życia ludzkiego, stanowi o możliwości spełnienia się człowieka, zwanego szczęściem. Autor analizuje teksty Platona i Arystotelesa i w oparciu o odmienne koncepcje człowieka obu filozofów wydobywa poszczególne składniki aretologii, sygnalizuje podobieństwa i różnice obu ujęć. Sięgając do antycznych źródeł aretologii i pedagogiki, autor ukazuje rolę cnoty-arete w osiąganiu doskonałości moralnej człowieka oraz przy okazji również bogactwo i aktualność klasycznych rozwiązań.

W książce przeanalizowano sposoby rozumienia cielesności człowieka obecne u autorów (głównie) nurtu filozofii realistycznej i zaproponowano wprowadzenie do filozofii człowieka (antropologii filozoficznej) kategorii organizmu, obecnej w filozofii niemal od samych jej od początków. Nowością jest próba umiejscowienia organizmu w strukturze bytowej człowieka. Organizm jest rozumiany jako specyficzna całość, ale stanowiąca charakterystyczny dla człowieka układ przypadłości, zapodmiotowany w całości wyższego rzędu – w ludzkiej substancji – osobie. Sama zaś substancja w tradycyjnym rozumieniu jest kompozycją formy (duszy) i ciała (organizowanej przez formę materii). Takie rozumienie cielesności człowieka skłoniło autora do ponownego przemyślenia początków życia człowieka (oraz możliwych rozumień grzechu pierworodnego), śmierci (oraz związanego z nią zmartwychwstania), jak również bardziej szczegółowych problemów związanych z cielesnością, jak transplantacje organów. W zakończeniu Autor zarysowuje możliwość spojrzenia z tej perspektywy również na zagadnienie ludzkiej płciowości.