„Wittlin Józef” – książki

Korespondencja Tymona Terleckiego i Józefa Wittlina jest kopalnią wiedzy o samych autorach oraz o życiu literackim emigracji w Anglii i w Stanach Zjednoczonych. Ponadto wiele fragmentów przynosi informacje o czasach międzywojennych oraz o okresie II wojny światowej. W tle pojawiają się postaci wielkich twórców światowej kultury, z którymi zetknęli się polscy pisarze oraz ich rodziny, np. Arturo Toscanini, Mieczysław Horszowski. Ta wiedza wzbogacona jest szczegółowymi przypisami świadczącymi o pracowitości i wielkiej erudycji edytorki książki, angielskiej polonistki Niny Taylo-Terleckiej. Z wypowiedzi Wittlina i Terleckiego oraz przebogatych komentarzy redaktorki dowiadujemy się wielu ważnych rzeczy o ich biografii i twórczości, a także o dziełach innych pisarzy oraz kulisach przyznawania nagród literackich, powstawania książek, czasopism, audycji radiowych.

Niewielu jest pisarzy tak ważnych, a zarazem słabo poznanych, jak Józef Wittlin (1896-1976). Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, później podróżował po Europie Zachodniej, a wkrótce po wybuchu II wojny światowej trafił do Stanów Zjednoczonych, gdzie mieszkał przez ostatnie trzydzieści pięć lat życia. W latach dwudziestych i trzydziestych uchodził za jednego z najbardziej interesujących pisarzy, a krótko przed wybuchem II wojny światowej wymieniano go wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. W jego twórczości doszło do głosu rozległe doświadczenie kulturowe obejmujące kraje Europy Środkowo-Wschodniej, Niemcy, Francję, Włochy, Hiszpanię, Grecję, Palestynę, a także tradycję żydowską i chrześcijańską. Do historii literatury przeszedł jako autor nie tylko powieści Sól ziemi, ale i szeregu esejów, listów, intymnych zapisków, które odsłaniają jego zupełnie inne oblicze. Wittlin udowodnił, że wielkie dzieła nie muszą być nudne, a wartość pisarza nie mierzy się wielkością jego dorobku. Pozostawił spuściznę stosunkowo niewielką, ale ważną i wciąż wartą poznania. Niniejsza książka stanowi próbę przyjrzenia się niektórym tylko obszarom jego dokonań, aby w ten sposób przywrócić go polskiej kulturze i poprowadzić czytelnika do odkrycia tego, co wielkie, choć wciąż jeszcze mało znane.