„Ross Cowan” – książki

W 312 roku świat rzymski podzielony był pomiędzy czterech cesarzy. Najambitniejszym spośród nich był Konstantyn, który dążył do wyeliminowania rywali i ponownego zjednoczenia imperium. Jego pierwszym celem stał się Maksencjusz, zajmujący Rzym, symboliczne serce Cesarstwa. Natchniony przez sen, który zesłał na niego Bóg chrześcijan, Konstantyn zmusił do bezładnego odwrotu armię Maksencjusza w rejonie Mostu Mulwijskiego tuż na północ od Rzymu i ścigał uciekinierów, spychając ich do rzeki Tyber. Zwycięstwo zapewniło władzę Konstantyna nad zachodnią częścią Cesarstwa Rzymskiego i umocniło jego chrześcijańską wiarę, ale wiele szczegółów tej słynnej bitwy pozostaje niejasnych. Ta nowa publikacja określa położenie pola bitwy i objaśnia taktykę, której Konstantyn użył dla zapewnienia zwycięstwa, które dało bodziec do mającego zasadnicze znaczenie przejścia z pogaństwa na chrześcijaństwo.

Pomiędzy 161 a 284 r. legiony rzymskie brały udział w wojnach i bitwach toczonych na wielką skalę. Niektóre uległy zniszczeniu w walce, inne zostały rozwiązane za bunt. Powstały też nowe, sformowane zarówno z myślą o kolejnych podbojach, jak i obronie granic. Niniejsza książka poświęcona jest cesarskiemu legioniście, ze szczególnym uwzględnieniem legio II Parthica. Ten, utworzony przez Septymiusza Sewera w 193 lub 194 r., stacjonował w Albanum nieopodal Rzymu, i jako osobisty legion cesarza stał się jedną z najważniejszych jednostek armii imperium

Centurion, utrzymujący swoich legionistów w ryzach w obliczu ataku barbarzyńskiej hordy, a następnie prowadzący ich do zwycięstwa, stanowił w rzymskim świecie przykład heroizmu. Było to następstwo reform mariańskich, w wyniku których ludzie o tej randze zastąpili trybunów w roli najważniejszych oficerów legionu, chociaż nadal ustępowali im jeśli chodzi o stopień w hierarchii wojskowej i klasę społeczną. Reformy tego okresu są często pomijane w historii armii rzymskiej, jakkolwiek niezwyciężone wojska, które Juliusz Cezar powiódł do Galii, stanowiły kwintesencję trwających pięćdziesiąt lat zmian w legionach.Przy wykorzystaniu specjalnie przygotowanych grafik i szczegółowych opisów bitew, niniejsze opracowanie omawia żołnierza legionów w tym kluczowym okresie dziejów Republiki Rzymskiej, od dominacji takich ludzi jak Mariusz i Sulla, po początki kariery Juliusza Cezara.

Wojownicy imperium w szeregach armii słynęli z żelaznej dyscypliny, ale byli też indywidualistami – wspaniałymi wojownikami, którzy zdobywali sławę w pojedynkach. Kierowało nimi pragnienie stania się bohaterem. Publicznie chwalili się bliznami po ranach odniesionych w walce. Ci sami ludzie wojny czytali z zapałem dzieła filozofów, spisywali wojenne dzieje i recytowali poezję. Autor przedstawia tych nie znających litości dla wroga bohaterów, którzy przyłączyli rozległe tereny do Imperium Rzymskiego. Szukając odpowiedzi na pytanie, dlaczego z takim oddaniem walczyli i ginęli ku chwale Rzymu, wyjaśnia motywy, wierzenia i przesądy, które nimi kierowały. Prezentuje też wnikliwe analizy strategii i kampanii, dowodzi, jak ważną rolę w ówczesnej bitwie odgrywał pojedynek, a przede wszystkim kreśli ekscytujący portret rzymskiego wojownika, który głęboko wierzył, iż jest potomkiem Marsa, boga wojny. Ross Cowan to brytyjski historyk specjalizujący się w militarnej historii starożytnego Rzymu. Jest autorem książek o cesarskich legionach i rzymskiej taktyce bitewnej, a także artykułów o różnych aspektach wojny w świecie antycznym.

Pomiędzy 69 a 161 r. skład rzymskich legionów uległ całkowitemu przeobrażeniu. Chociaż Italików niemal zupełnie zastąpili rekruci z prowincji, rzymskość tych Germanów, Panończyków, Hiszpanów, Afrykańczyków i Syryjczyków, scementowana w samotnych twierdzach nadgranicznych, była zadziwiająco silna. Podobnie jak italscy chłopi-żołnierze, którzy setki lat wcześniej walczyli z Pyrrusem i Hannibalem, legioniści rodem z prowincji byli przesiąknięci tradycyjnym etosem armii rzymskiej. Cechowało ich pragnienie rywalizacji, zazdrość o sławę, a motywowała konieczność utrzymania i zwiększenia reputacji, jaką cieszyli się z racji reprezentowanej przez nich cnoty zwanej virtus, czyli męskiej odwagi i doskonałości. Książka ta poświęcona jest życiu typowego rzymskiego legionisty w tym okresie począwszy od zaciągu, przez strukturę organizacyjną legionu, po szkolenie i życie podczas kampanii wojennej.

W okresie pomiędzy 58 r. przed Chr. a 69 r. po Chr. nastąpiła największa ekspansja terytorialna cesarstwa rzymskiego. W 31 r. przed Chr. Oktawian pokonał Antoniusza w bitwie pod Akcjum i zreorganizował na wpół zawodową armię rzymską, tworząc stałe siły zbrojne w sile 28 legionów. Oktawian został pierwszym cesarzem (Augustem) i pod jego rządami legiony podbiły północną Hiszpanię, całą Europę na południe od Dunaju oraz Germanię na zachód od Łaby. Legioniści uosabiali heroiczną kulturę świata rzymskiego. Niniejsza publikacja ma na celu przyjrzenie się ich życiu, szkoleniu, uzbrojeniu i taktyce, jak również masakrze w Lesie Teutoburskim.

Od wojen domowych doby schyłku republiki po krwawe zjednoczenie cesarstwa dokonane przez Konstantyna, doborowa formacja gwardyjska stanowiła trzon każdej armii rzymskiej. Zarówno wtedy, gdy pełnili funkcję gwardii przybocznej, jak i wtedy, gdy używano ich jako oddziałów szturmowych w boju, kunszt wojenny pretorianów, speculatores, singulares i protectores decydował o biegu historii Rzymu. Badacze nierzadko przedstawiają pretorianów jako rozpieszczonych, nielojalnych i stroniących od walki, lecz Rzymianie znali ich jako dzielnych wojowników, którzy starali się zasłużyć na swój honorowy tytuł pia vindex wiernych i mściwych. Ściśle powiązani z kohortami pretoriańskimi doby republiki i stopniowo włączeni do cesarskiej gwardii pretoriańskiej, byli żołnierze formacji speculatores. Ich kohortę utworzył Marek Antoniusz w latach trzydziestych I w. przed Chr., a jej zadaniem było rozpoznanie i zbieranie informacji o przeciwniku. Wkrótce jednak speculatores zaczęli pełnić rolę przybocznych gwardzistów i pełnili ją do końca I w. po Chr. Niniejsza książka poświęcona jest zmiennemu charakterowi tych jednostek, ich strukturze organizacyjnej, zwycięstwom i klęskom, od początków w okresie późnej republiki, do zakończonego przegraną starcia z wojskami Konstantyna Wielkiego.

Dioklecjan i Konstantyn byli najwybitniejszymi spośród późnorzymskich cesarzy, a na okres ich panowania przypada apogeum istnienia legionów. Pod rządami następców Konstantyna, liczebność poszczególnych legionów spadła i w coraz większym stopniu traciły one swój wysoki status na rzecz nowych, elitarnych jednostek auxilia. Jednakże pomiędzy 284 a 337 rokiem to właśnie legiony były dominującą siłą. Legioniści pokonali wszystkich przeciwników i stanowili forpocztę zapierającej dech w piersiach odnowy cesarstwa, która przyniosła upokorzenie imperium perskiego i sprowadzenie Gotów i Sarmatów do roli wasali. Niniejszy tom poświęcony jest omówieniu wyposażenia, pochodzenia, szkolenia i doświadczeń bojowych ludzi ze wszystkich zakątków cesarstwa, którzy stanowili trzon sił rzymskich legionów w tym kluczowym okresie.