„Przemysław Kulesza” – książki

Jednym z ciekawszych aspektów łacińskiej poezji wczesnośredniowiecznej jest jej atrakcyjna złożoność, można by rzec pociągająca komplikacja. Z jednej strony jest ona mocno zakorzeniona w liryce antycznej, z drugiej przepełnia ją tradycyjny, plemienny duch twórczości „heroicznej”. W tej wyszukanej literacko formie opisywano wielkie wydarzenia dziejowe. Wśród kilku eposów z tego okresu jednym z ciekawszych, coraz częściej przyciągających uwagę badaczy, jest poemat z końca IX w., znany pod tytułem Bella Parisiacae urbis, czyli Wojny o miasto Paryż, autorstwa Abbona, mnicha z benedyktyńskiego klasztoru Saint-Germain-des-Pres, wyjątkowego przedstawiciela elity intelektualno-literackiej schyłkowego okresu “renesansu karolińskiego”. Ujęta w dwóch pierwszych księgach, główna narracja poematu rozgrywa się wokół Paryża obleganego w latach 885-886 przez armię wikingów, której to batalii Abbo był naocznym świadkiem i szczegółowym kronikarzem. Walorem tej części jest ukazanie dramatycznych wydarzeń na szerokim tle historycznym, sylwetek oraz dziejów głównych bohaterów poematu: wikińskich wodzów Siegfrieda i Sinrica, paryskich obrońców Odona i Gauzolina oraz cesarza Karola III Grubego. Wszystko to zaprezentowano w poetyckiej formie ujętej heksametrem. Pewną zagadkę stanowi natomiast księga trzecia, która odbiega treścią od pierwszych dwóch części i jest rodzajem krótkiego traktatu dydaktycznego zawierającego wskazówki moralne i praktyczne Abbona, w tym także dotyczące sztuki układania poezji, przeznaczonego dla kleryków i nowicjuszy zakonnych. Prezentowana publikacja zawiera łaciński tekst poematu wraz z opracowaniem filologicznym i historycznym, oraz – wydrukowane symultanicznie z oryginałem – pierwsze pełne tłumaczenie utworu na język polski. Autorem rozbudowanej części wstępnej oraz przekładu i opracowania jest dr Przemysław Kulesza.

Kontakty mnożnych rodów z rejonu Europy Północnej z przedstawicielami Imperium frankijskiego zintensyfikowały się dość gwałtownie pod koniec VIII wieku, gdy władza w tym mocarstwie należała do Karolingów, a monarchowie z tego rodu wytyczyli nowe kierunki ekspansji. Niniejsze studium poświęcone jest zagadnieniu konfrontacji, a także współpracy wikingów z dowódcami i wojownikami frankijskiej armii.

Monumentalna praca poświęcona chrystianizacji krajów skandynawskich (Dania, Szwecja, Norwegia, Islandia), wzbogacona o obszerny materiał ikonograficzny (m.in. kamienie runiczne, mapy, szkice), pełny aparat naukowy oraz bogatą bibliografię a także wyczerpujące streszczenie w języku angielskim. Jedyna jak dotąd tego typu pozycja na polskim rynku wydawniczym, jedna z nielicznych polskojęzycznych poświęcona Normanom. Autor, dr Przemysław Kulesza z Wrocławia, jest wytrawnym badaczem młodego pokolenia podejmującym trudną tematykę z wykorzystaniem sprawnego warsztatu historyka - znajomość dawnej i najnowszej obcojęzycznej literatury, tekstów źródłowych oraz umiejętności interpretacji odkryć archeologicznych. W opracowaniu szkicuje historię krajów normańskich IX/X w., opisuje wpływ religii chrześcijańskiej na możne rody, działania chrystianizacyjne dworów królewskich, rolę kobiet w krzewieniu nowej wiary, wreszcie działania misyjne Kościołów niemieckiego oraz z Wysp Brytyjskich. W pracy nie brak odniesień do chrystianizacji krajów sąsiednich, m.in. Polski. Książka znakomicie wzbogaci warsztat każdego, kto pasjonuje się dziejami Skandynawii. O wartości pracy świadczy recenzja zredagowana przez prof. dr hab. Lecha Leciejewicza: Rozprawa zajmuje istotne miejsce w studiach nad przełomem cywilizacyjnym, który nastąpił w Europie Północnej we wczesnym średniowieczu. Autor korzysta też swobodnie z innych kategorii źródeł, głównie archeologicznych, które ma do dyspozycji badacz dziejów dawnej kultury Normanów. Nowoczesny kwestionariusz pytań wiedzie go w głąb zagadnień podstawowych dla zrozumienia początków przyswajania sobie przez Skandynawów wiary chrześcijańskiej, która niosła ze sobą daleko sięgające konsekwencje we wszystkich dziedzinach życia. Ta perspektywa antropologiczno-historyczna pozwala lepiej zrozumieć istotę przełomu zapoczątkowanego w północnej Europie w IX-X wieku. Podjęcie tej tematyki przez badacza polskiego sprawia przy tym, że czynione obserwacje mają szerszy walor poznawczy. Mogą być one pomocne jako cenne dane porównawcze dla zrozumienia podobnych przemian, które w tym samym czasie zostały zapoczątkowane po drugiej stronie Bałtyku, nad Odrą i Wisłą, wśród społeczności słowiańskich. Przejrzysta konstrukcja pracy i jasny sposób wykładu sprawią, że książka będzie, jak sądzę, interesująca również dla nieprofesjonalnego czytelnika.