Autor „Michał Szymański”

To już druga część naszych spacerów po Woli - tym razem zagłębiamy się w te mniej znane i rzadziej odwiedzane tereny. Opuszczamy centrum miasta i kierujemy się na zachód w stronę starych fabryk, kolejowego imperium oraz modernistycznych osiedli. O ile w poprzednim tomie widzieliśmy tę część Czystego, która dziś jest warszawskim Manhattanem, to teraz spojrzymy na Czyste, które dość długo opierało się inwazji nowej rzeczywistości. Brukowane uliczki, zagubione osiedla kolejarskie, zakłady przemysłowe, czy wolskie Colosseum to tylko kilka mocnych punktów tego spaceru. Zwiedzimy również Ulrychów, którego nazwa mieszkańcom Warszawy wciąż mówi niewiele, a przecież to tu działały największe ogrody warzywne i kwiatowe, zaopatrujące stolicę w zieleninę. Poza tym jest to miejsce wielokulturowe, pełne rozmaitych wyznań i pamiątek, a także wywołujące zadumę z uwagi na miejsce upamiętnienia ofiar powstania warszawskiego. Co jeszcze tu zobaczymy? Fascynujące Koło z przedwojennymi domami wystawy architektonicznej, syrenką namalowaną przez Picassa, czy tajemniczymi ruinami w lesie. Młynów - pełen kontrastów, z pięknymi kamienicami i ruinami fabryk pomiędzy socjalistycznymi blokami. No i w końcu Odolany - z jednej strony zupełnie zabudowane nowymi blokami, a z drugiej wciąż zajęte przez tereny kolejowe - przy czym po obu stronach znajdziemy czasem zupełnie zadziwiające pozostałości dawnej zabudowy. Ten tom to jedna wielka zagadka, bo co krok, to niespodzianka. Wola zaprasza na swoje obrzeża, zapraszam i ja.

Trzeci i ostatni tom spacerów po Mokotowie jest najchudszy, ale to wcale nie znaczy, że w środku nic nie ma. Wręcz przeciwnie, to zachęta do odkrywania niezbadanych i słabo opisanych terenów samemu. No bo tym razem ruszamy na Siekierki i Augustówkę ginące już stare wsie, gdzie dawna zabudowa wypierana jest przez kolejne nowe osiedla bloków. Pomiędzy nimi znajdziemy jednak fragmenty iście wiejskie, forty ziemne, miejsca cudów, a nawet industrialne klimaty. To miejsca jedyne w swoim rodzaju, które za kilkanaście lat mogą być już tylko jednym wielkim blokowiskiem. Oprócz nadrzecznych osiedli udamy się również na spacer po przepięknym i klimatycznym mieście-ogrodzie Czerniaków. Odnajdziemy tam przedwojenne wille, uliczki oświetlane gazowymi latarniami, znanych mieszkańców, kryminalne sprawy, czy też historyczne bramki Roberta Lewandowskiego. Kolejna wyprawa to Wyględów następna mało znana lokalizacja, warta poznania. Zobaczymy tu przedwojenne osiedle oficerskie skupione wokół fortu Mokotów, wielkie mauzoleum radzieckie, ale również nowoczesne osiedle Marina pełen przekrój możliwości. Na koniec absolutny patchwork: Ksawerów. Zaczyna się na Mordorze, przechodzi przez tereny przemysłowe, telewizyjne, osiedla socjalistycznych bloków, aby dotrzeć do przedwojennych willi, autentycznej podmiejskiej wsi, czy... skoczni narciarskiej. Zupełny kalejdoskop! Zapraszam zatem na najbardziej tajemnicze tereny dzielnicy Mokotów!

8. tom spacerowników Michała Szymańskiego po Warszawie. Tym razem autor zabiera nas na spacery po Starym Mokotowie. Dlaczego turyści omijają raczej Mokotów? Dlaczego mieszkańcy Warszawy nie widzą nic szczególnego w tej dzielnicy? No właśnie, dlaczego? Przecież Stary Mokotów jest jednym z najpiękniejszych zakątków stolicy, który ma do zaoferowania w zasadzie wszystko, czego można zapragnąć w trakcie zwiedzania. Pałace i magnackie rezydencje? Są, nawet kilka. Wspaniała architektura okresu międzywojennego? Naturalnie, nie tylko modernizm, ale i inne style. Znani mieszkańcy? Cała plejada! Ale czy coś jeszcze? Ależ oczywiście, i to niemało! Tereny zielone i parki ze zbiornikami wodnymi i galeriami rzeźby, dawne lotnisko i stary tor wyścigów konnych, wieś tuż obok stacji metra, pamiątki powstańcze, kolebka polskiego radia, słynne więzienie, czy parę uczelni wyższych. A to i tak nie jest wszystko, co odnajdziemy na terenie zamkniętym ulicami Wawelską, Belwederską, Woronicza i Wołoską. To sześć spacerów, które przeprowadzą nas przez część dzielnicy – wyszła dość spora księga spacerów – ale na pewno warto się zagłębić nie tylko w zaciszne uliczki, jak i przejść wzdłuż arterii. Mokotów zasługuje na to, aby się nim zachwycić!

Ochota to bardzo niedoceniana dzielnica – jakże niesłusznie. Turyści często ją po prostu omijają, sądząc, że nie ma tu nic ciekawego. To jednak błąd, bowiem znajdzie się tu sporo historii o zasięgu wręcz krajowym. Ochota to relatywnie nowa dzielnica, ale znajdziemy tu XIX-wieczne forty Twierdzy Modlin, to tu opiewany przez Mickiewicza Ordon wstępował na działo, to tu zapadały decyzje w sprawie Powstania Warszawskiego, tu aresztowano generała Grota-Roweckiego, tu Maria Skłodowska-Curie założyła pierwszy Instytut Radowy, tu również hitlerowcy umieścili obóz przejściowy na Zieleniaku. Co poza tym? Urocze, przedwojenne kolonie Staszica i Lubeckiego z całą masą ciekawych i znanych mieszkańców, przepiękne i bogato zdobione kamienice, monumentalne osiedla socjalistyczne, piękne parki oraz Filtry Warszawskie – ewenement na unikalną skalę. Zapraszam więc na spacery poprzez Starą Ochotę, Szczęśliwice i Rakowiec, przez dzielnicę uniwersytecką i dawne pola AGRIL-u, na których dziś, zamiast warzyw i owoców wyrosły bloki. A to przecież tylko czubek góry lodowej, bo ciekawych miejsc i ludzi jest tu dużo więcej!

Wciąż jeszcze wiele osób, kiedy słyszy w rozmowie „mieszkam na Pradze”, reaguje pełnym rezerwy Oooo...! i spojrzeniem wyrażającym nieufność. I nie boisz się?! No właśnie, czy Pragi trzeba się bać? W żadnym wypadku! To jedna z najbardziej pasjonujących dzielnic Warszawy, pełna kontrastów jeszcze bardziej, niż centrum miasta. Praga się zmienia, tak dynamicznie, że czasami człowiek patrzy i nie wierzy – przecież jeszcze niedawno stały tu te ruiny! Krajobraz tej części Warszawy zmienia się tak szybko, że niewątpliwie, zanim dostaniecie tę książkę w swoje ręce, część informacji może być już nieaktualna. Dlatego spieszmy się podziwiać Pragę, bo jest co! Stuletnie kamienice, z których część jest odnowiona, a część zapada się w sobie. Słynne praskie kapliczki, które są obecne niemal na każdym podwórzu, lub chociaż klatce schodowej. Stare fabryki, które były niegdyś znane nie tylko w całym kraju, ale i za granicą: Stalownia Praska, FSO, Fabryka Kamieni Młyńskich Hartwiga... Słynny Bazar Różyckiego ze swoim folklorem. Mroczna historia, związana z siedzibami NKWD, UB i ich aresztami i katowniami. A do tego zoo, pontiseum (a cóż to takiego?), piękna cerkiew, cmentarz zagubiony pośród terenów kolejowych, praskie MDM, dworce, forty... Do wyboru, do koloru. Takie rzeczy tylko na Pradze!

Samą nazwę Bielany znają chyba wszyscy, głównie dzięki piosence Marii Koterbskiej z filmu "Irena do domu!". Ale dzisiejsze Bielany to olbrzymia dzielnica, w której nie ma już od dawna wspomnianej karuzeli i beczki śmiechu co niedziela, za to jest mnóstwo ciekawych miejsc, które warto odwiedzić i poznać. W tym tomie przejdziemy przez nawet najdalsze zakątki i osiedla, przemierzymy lasy i odwiedzimy miasto-ogród. Stare Bielany zachwycą nas urokiem przedwojennych domów i blaskiem latarni gazowych, w Lesie Bielańskim znajdziemy kolebkę dzielnicy oraz tajemnicze obiekty, na Rudzie odszukamy pozostałości przedwojennego Marymontu i sprawdzimy co dzieje się w olbrzymich blokach, Słodowiec i Piaski to wprawdzie blokowiska, ale związane z nimi jest wiele interesujących osób i filmów. Wawrzyszew i Chomiczówka udowodnią, że pomiędzy wielką płytą da się znaleźć nawet drewniane chałupinki, fort i zabytkowy cmentarz. Miasto-ogród Młociny to przeurocze miejsce na skraju lasu z piękną architekturą - nie tylko przedwojenną, ale i współczesną. Przemierzymy również drogę od Huty Warszawa na lotnisko Bielany, po którym zostały już tylko wojenne wspomnienia. I na koniec postaramy się dotrzeć do sedna dawnych wsi: Placówki, Gaci, Wólki Węglowej i Kaliszówki. Bielany są pełne kontrastów, ale zawsze piękne i blisko natury. Zapraszam!

Wola – dzielnica kontrastów, szklanych domów i rozpadających się kamienic. Podobno najniebezpieczniejsza w Warszawie. Dzięki bliskości centrum jest nie tylko łatwo dostępna, ale również pełna historii i ciekawostek. W tym tomie zajmujemy się Wolą wielkomiejską, tą najbliżej Śródmieścia, tą najbardziej doświadczoną przez los. A zatem przejdziemy się przez tereny getta, wzdłuż jego zachodniej granicy, wyłuskując z powojennej zabudowy to, co dało radę przetrwać dwa powstania, odbudowę miasta i zakusy deweloperów. Zagłębimy się również w Dziki Zachód, czyli Mirów – bez kowbojów i Indian, ale z resztkami starej zabudowy, niszczejącymi pośród bloków i biurowców. Opowiemy tu sobie również o wielu zdarzeniach i ludziach powstania warszawskiego, spróbujemy zrozumieć przedwojenną specyfikę tego miejsca. Zajrzymy także na Powązki – ale nie na cmentarz, tylko to, co jest poza jego murami: stare fabryki, muzułmański cmentarz z XIX wieku, osiedle budowniczych metra i wiele innych, mało uczęszczanych punktów na miejskim planie. Na koniec przespacerujemy się po warszawskim Manhattanie, czyli po Czystem, a przynajmniej po jego połowie. Tu, pośród nowoczesnych biurowców przycupnęły resztki socjalistycznych gigantów przemysłowych, tramwajarskie imperium, czy też idealistyczne osiedle Wawelbergów. Wola to dzielnica, która zmienia się w zastraszającym tempie i wkrótce może się okazać, że nie ma tu już czego szukać, dlatego chodźmy na wycieczkę.

Zapraszam na Sielce, jedną z najbardziej charakternych dzielnic Warszawy. Granicząca z Łazienkami, wcale nie zawsze przypominała sielankę. Zanurzymy się w opowieściach o apaszach rodem z piosenek Grzesiuka i spróbujemy zrozumieć, o czym śpiewał bard. To na Sielcach wychowywał się Baczyński, mieszkali Jastrun, Brandys, Żuławski, Cybulski, Połomski, czy Olga Lipińska... Poza klimatem, jest tu również sporo świadków historii: odnowionych i zapuszczonych kamienic, pałaców, zakładów produkcyjnych i powojennych osiedli mieszkaniowych. Nie możemy zapomnieć o wytwórni filmów, broni, silników, czy... jedwabiu. A tak! Na deser znajdziemy tu także całe osiedla obcokrajowców – pracowników ambasad Bułgarii, Korei, czy Rosji – włączając w to tajemnicze gmaszysko, straszące przy głównej ulicy Sielc. Sporo tego, dlatego warto tu zajrzeć.

No cóż, Żoliborz to temat rzeka. Nie dość, że szeroka, to jeszcze właśnie wylała... na dwa tomy. I o ile w szóstym tomie zajęliśmy się wyłącznie Żoliborzem spółdzielczym, to tom siódmy opowiada o tak zwanych peryferiach dzielnicy. Absolutnie nie oznacza to wcale, że będzie tu mniej ciekawie albo zmniejszy się liczba sław, które spotkamy - o nie! Co więc tu znajdziemy ciekawego? Ha, a czego tu nie ma? Królewska rezydencja, zamieniona na kościół, osiedle bloków, stawiane za wzór dla kolejnych pokoleń architektów, gazownia miejska, służąca dziś za autobusową zajezdnię, dawne miasteczko biedy - Powązki - i co z niego zostało... A do tego odnajdziemy przedwojenne pozostałości Marymontu, zobaczymy, co wyrosło na terenie PRL-owskich fabryk oraz przejdziemy cmentarz Wojskowy, który może nie jest tak piękny, jak Stare Powązki, ale za to jest to panteon osób bardzo znanych, jak i mniej znanych, ale równie wybitnych. A to tylko czubek góry lodowej.

Nowy Świat jest traktowany nieco jak ubogi krewny Krakowskiego Przedmieścia. Niby ładnie, niby dużo osób się po ulicy kręci, korzystając z licznych restauracji i sklepów, ale... konia z rzędem temu, kto będzie potrafił cokolwiek powiedzieć o tej ulicy, cokolwiek ciekawego przy niej pokazać. A to nie tylko bardzo ciekawe miejsce, ale również doskonale wpisujące się w tytuł naszej serii, trudno bowiem o bardziej tajemnicze miejsce. Wszak nic tu nie jest takie, na jakie wygląda: ukryte pasaże handlowe, jedne z najekskluzywniejszych firm na świecie, przepiękne kamienice na zapleczu, jelenie w podwórzu i Misie o Bardzo Małym Rozumku, wreszcie miejsca, gdzie pisała się polska kultura. Nowy Świat to ulica różnorodna i skromna - potrzeba wysiłku, aby ja zgłębić. Zapraszam na spacer po jednej z najbardziej niedocenianych ulic miasta!