Autor „Mariola Chomczyńska-Rubacha”

Po 16 latach od pierwszej edycji podręcznika Pedagogika oddajemy do rąk Czytelników jego poprawione i rozszerzone wydanie. W pięćdziesięciu rozdziałach przedstawiono elementy wiedzy kanonicznej dla nauczycieli i pedagogów, wiedzy orientującej ich własne wybory i wiedzy instrumentalnej. Publikacja jest przeznaczona dla studentów przygotowujących się do zawodu nauczycielskiego, dla nauczycieli odnawiających swoją wiedzę pedagogiczną oraz dla studentów rozpoczynających studia pedagogiczne. Stanowi zatem wprowadzenie do pedagogiki. W trzech modułach podręcznika opisano zagadnienia dotyczące: – pedagogiki jako nauki – zarysowano tu zwięźle historię wychowania i myśli pedagogicznej oraz opisano podstawowe subdyscypliny pedagogiki: dydaktykę ogólną, pedagogikę wczesnej edukacji, pedagogikę społeczną, mediów, młodzieży, porównawczą, filozofię edukacji oraz pedagogikę specjalną. Tę część zamykają syntetyczne analizy paradygmatów badań pedagogicznych – jakościowych i ilościowych, – prądów i kierunków współczesnej myśli pedagogicznej – w tej części przybliżono główne założenia takich nurtów, jak pedagogika personalistyczna, krytyczna, emancypacyjna, ekologiczna, anarchistyczna czy międzykulturowa, – pedagogiki reform edukacyjnych – tu czytelnik znajdzie między innymi informacje na temat pedagogiki Marii Montessori, Janusza Korczaka, planu daltońskiego, pedagogiki waldorfskiej, a także szczegółowe omówienia reform edukacyjnych w Polsce prowadzonych od lat 70. ubiegłego wieku. „Pedagogika jest nauką praktyczną dotyczącą wspomagania innych ludzi w ich uczeniu się i rozwoju. Jest zatem wiedzą akademicką, której podstawowe zasoby, kanon próbujemy zawrzeć w tym podręczniku. Zarazem jest też mądrością i wrażliwością. To znaczy, że studiowanie pedagogiki jest okazją do rozumnego ogarniania relacji między jednostką ludzką, jej ciałem i psychiką, jej osobowością i tożsamością a jej światem życia, jej otoczeniem przyrodniczym, społecznym, kulturowym i politycznym w bliskiej i dalszej skali. Pedagog i nauczyciel, wychowawca i opiekun – to ktoś, kto wspiera rozwój Innego, kto przewodzi ku samodzielności i tłumaczy złożone znaczenia zdarzeń i przeżyć, opowieści i symboli. Dlatego też jej/jego podstawową właściwością, trwałym „wyposażeniem” duchowym i niezbywalnym nastawieniem jest i powinna być życzliwość i ofiarność wobec innych ludzi, wrażliwość na ich problemy, współczulność wobec ich odczuć i emocji, ich indywidualnych możliwości i tempa uczenia się i rozwoju – z tekstu.

Jak wyglądają i co zawierają, jaki jest program i przyszłość współczesnych podręczników i poradników? Na te pytania starają się odpowiedzieć redaktorzy polecanej publikacji. Kształt współczesnych podręczników i poradników stanowi zarówno źródło wiedzy o kondycji dydaktyki, jak i źródło wiedzy o społeczeństwie. Kolejne generacje podręczników i poradników stanowią ilustrację i egzemplifikację obowiązujących standardów wiedzy i sposobów jej transmisji oraz pokazują stosowane strategie dyscyplinowania ciał, zachowań i umysłów adresatów. Oglądu podręczników i poradników dokonać można z wielu punktów widzenia. Obok kryteriów merytorycznych, dydaktycznych i edytorskich wskazać można kryteria mniej oczywiste, preferencje światopoglądowe autora, przekonania i normy. Odpowiedź na pytanie o rolę podręczników i poradników w naszym życiu wymaga krytycznego spojrzenia na ich ofertę rynkową. Na początek zapraszamy do oceny oferty współczesnych podręczników. Swoboda wyboru programów i podręczników szkolnych to nowa jakość w zreformowanej szkole. Lista dopuszczonych Przez MEN podręczników dla wszystkich etapów kształcenia liczy kilkaset zestawów. Jej wielkość wskazuje na to, że w polskim systemie edukacji podręcznik ciągle stanowi podstawowy środek dydaktyczny, którego zawartość i układ decyduje o przebiegu procesu nauczania. Po drugie szkoła, która wspiera rozwój uczniów jako samodzielnie myślących i społecznie zaangażowanych obywateli państwa demokratycznego, ma za zadanie wyposażyć ich w kompetencje krytycznego czytania nie tylko tekstów podręczników, ale wszelkich tekstów kultury. Takie kompetencje, jak analiza wiarygodności źródeł, odróżnianie faktów od interpretacji, poszukiwanie ukrytych założeń, stereotypów i manipulacji, odkrywanie alternatywnych interpretacji i wyjaśnień, potrzebne są do świadomego korzystania z poradników? Kolejną kwestią wartą odnotowania jest fakt, że tradycyjne podręczniki i poradniki stają do rywalizacji ze swoimi nowoczesnymi odpowiednikami: audiobookami, e-bookami, e-podręcznikami, e-poradnikami. Nowoczesne technologie rewolucjonizują tradycyjną dydaktykę, testując nieznane wcześniej modele organizacji procesu kształcenia (e-learning). Te trzy obszary problemowe zdecydowały o strukturze książki, która ma trzy części: „Ukryty program podręczników”, „Ukryty program poradników” oraz „Przyszłość podręczników”. Co z przyszłością podręczników?