„Jerzy Michalski” – książki

Jerzy Michalski (1924-2007) był badaczem dziejów politycznych, historii ustroju oraz historii prawa XVIII w., a także dziejów nauki w stuleciach XVIII i XIX. Dzięki rozległej znajomości archiwaliów polskich i zagranicznych (m. in. francuskich, pruskich, austriackich i saskich), kolejne dzieła Profesora stawały się naukowymi wydarzeniami, w istotny i trwały sposób wzbogacając naszą wiedzę. Ogromny autorytet, którym cieszył się w środowisku naukowym, Jerzy Michalski zawdzięczał wielkiej erudycji i przenikliwości badawczej, szerokim horyzontom porównawczym, a także wyjątkowej odpowiedzialności za słowo. Jego dzieła o zakroju syntetycznym to: Z dziejów Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1953), fragment dotyczący lat 1795-1862 w Historii Nauki Polskiej (1977), lat 1764-1795 w Historii dyplomacji polskiej (1982), całego XVIII wieku w Historii sejmu polskiego (1984) oraz biografia ostatniego króla - Stanisław August Poniatowski (2009). Był autorem monografii: Studia nad reformą sądownictwa i prawa sądowego w XVIII wieku (1958), Polska wobec wojny o sukcesję bawarską (1964), Schyłek konfederacji barskiej (1970), Rousseau i sarmacki republikanizm (1977), Sarmacki republikanizm w oczach Francuza. Mably i konfederaci barscy (1995). Praca o Rousseau została wydana także po angielsku: Rousseau and Polish Republicanism (2015). Jerzy Michalski był również autorem licznych i ważnych artykułów naukowych, z których część została zebrana i przedrukowana w dwóch tomach jeszcze za Jego życia (2007). Dalsze udostępniamy czytelnikom w przedkładanym tu tomie trzecim. Oprócz zagadnień politycznych, społeczno-gospodarczych oraz studiów z dziejów ideologii i myśli politycznej, znajduje się w nim szereg tekstów poświęconych historii prawa epoki stanisławowskiej, dziedziny, w której Jerzy Michalski miał wyjątkową wśród historyków wiedzę. W końcowej partii niniejszego tomu zamieszczono kilka najważniejszych recenzji, stanowiących probierz rangi krytyki naukowej Profesora. Tom kończą uzupełnienia do Jego bibliografii. Przystępna forma i język wielu zamieszczonych tu artykułów sprawiają, że są to teksty dostępne nie tylko dla badaczy XVIII w., ale także dla szerszego grona czytelników zainteresowanych losami Rzeczypospolitej w dramatycznej epoce rozbiorów.

„Nie zaznał przyjemności, kto nie jeździł sandomierskimi wąwozami. Piętrzą się przed oczyma zamki, ruiny, zwaliska, złomy skał gliniane. Słońce chodzi, jak bogaty chłop, po szczelinach tych niezmiernych pokładów popielatej gliny i pył popielaty widać w jego płomieniach. Na szczycie wąwozu cicho tłuką się o siebie wielkie złote kłosy.” – Stefan Żeromski