Autor „Janusz Ledwoch”

W okresie II wojny światowej niemieckie jednostki pancerne i artylerii samobieżnej (szturmowej) były uzbrojone w specjalne wozy dowodzenia wyposażone w dodatkowe radiostacje przeznaczone do nawiązania łączności ze sztabem jednostki wyższego szczebla lub współdziałania z artylerią lub lotnictwem. Były to seryjne czołgi ze zredukowanym uzbrojeniem lub specjalnie skonstruowane wozy dowodzenia tzw. Befehlspanzer lub Befehlswagen. W jednostkach artylerii znajdowały się też czołgi przystosowane do prowadzenia obserwacji ognia artyleryjskiego i wykonywania pomiarów, były to Panzerbeobachtungswagen.

W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku amerykański przemysł motoryzacyjny należał do wiodących na świecie. Fabryki samochodowe produkowały gigantyczne ilości pojazdów osobowych i ciężarowych, które technologicznie przewyższały konstrukcje z innych krajów. W USA wprowadzono wiele nowatorskich rozwiązań technicznych i technologicznych (np. produkcja potokowa. Amerykańskie wytwórnie samochodowe walnie przyczyniły się do rozwoju przemysłu samochodowego w ZSRS (GAZ - FORD i ZIS), Niemczech (Opel - General Motors i Ford), Wielkiej Brytanii (Vauxhall - General Motors), a nawet w Polsce (Lilpop Rau & Lovenstein - Chevrolet). Rozwój konstrukcji cywilnych nie szedł w parze z opracowywaniem pojazdów wojskowych, bowiem znacznie zredukowana w czasie pokoju armia USA nie zamawiała dużych ilości pojazdów wojskowych, a ponadto często korzystała z konstrukcji cywilnych... Ze wstępu

Monografia niemieckiego działa 8,8 cm Flak 18/36/37 L/56. Fotografie czarno-białe i kolorowe, rysunki i schematy, tekst polsko-angielski.

Monografia samolotu mysliwskiego Fokker D. 21, skonstruowanego w 1935 roku, który znajdował się na wyposażeniu lotnictwa wojskowego Holandii, Danii i Finlandii.

W latach 1999-2000 nakładem wydawnictwa „Militaria“ kazało się pięć publikacji (nr 87, 96, 102, 112 i 123) poświęconych historii niemieckiej 4 dywizji pancernej. Bezpośrednią przyczyną powstania tych książek było odkrycie unikalnego albumu fotograficznego, dokumentującego walki dywizji w latach 1941-1945, który trafił do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. We wspomnianych opracowaniach autorzy położyli główny nacisk na pokazanie szlaku bojowego 4 Panzer Division. Niejako na dalszym planie została przedstawiona problematyka uzbrojenia i wyposażenia dywizji w tym okresie, a jednostka używała bojowo także dość nietypowych wozów bojowych, np. czołgów lekkich PzKpfw II Sd Kfz 123 Ausf. L „Luchs“. Zadaniem niniejszej publikacji jest uzupełnienie tej luki o monografię sprzętu pancernego i samochodów używanych w 4 dywizji pancernej w latach 1938-1945 oraz informacji o malowaniu i oznakowaniu wozów bojowych 4 Panzer Division.

Czołg przeciwlotniczy tzw. Flakpanzerkampfwagen IV był przeznaczony do zwalczania samolotów na niskim i średnim pułapie, mógł być także użyty do zwalczania celów naziemnych, załoga pięcio, sześcio lub siedmioosobowa. Z przodu kadłuba, po lewej stronie skrzyni przekładniowej zajmował stanowisko kierowca-mechanik. Z przodu kadłuba po prawej stronie znajdowało się stanowisko strzelca-telegrafisty (w "Mobelwagenie" radiotelegrafisty) obsługującego kadłubowy karabin maszynowy MG 34 i radiostację (w "Wirbelwindzie" i "Ostwindzie"). Pozostali członkowie załogi czołgu zajmowali stanowiska w odkrytej wieży, z tyłu wieży, pośrodku wieży dowódca czołgu/celowniczy i dwóch ładowniczych po obu bokach (w "Kugelblitzu" jeden ładowniczy). fragment

W okresie II wojny niemieckie jednostki pancerne i zmotoryzowane zostały uzbrojone w wozy dowodzenia wyposażone w radiostacje przeznaczone do nawiązania łączności ze sztabem oraz współdziałania z artylerią lub lotnictwem. Najczęściej były to zmodyfikowane czołgi PzKpfw III Sd Kfz 141. Panzerbefehlswagen (PzKpfw III) Sd Kfz 266, 267 i 268 i Panzerbeobachtungswagen III Sd Kfz 143.

W okresie II wojny światowej niemieckie jednostki pancerne i artylerii samobieżnej (szturmowej) były uzbrojone w specjalne wozy dowodzenia wyposażone w dodatkowe radiostacje przeznaczone do nawiązania łączności ze sztabem jednostki wyższego szczebla lub współdziałania z artylerią i lotnictwem. Były to seryjne czołgi ze zredukowanym uzbrojeniem lub specjalnie skonstruowane wozy dowodzenia tzw. Befehlspanzer lub Befehlswagen. W jednostkach artylerii znajdowały się tez czołgi przystosowane do prowadzenia obserwacji ognia artyleryjskiego i wykonywania pomiarów, były to Pnazerbeobachtungswagen. W niniejszym opracowaniu zostaną omówione wozy dowodzenia Kleiner Panzerbefehlswagen Sd Kfz 265, wersje dowódcze seryjnych czołgów lekkich PzKpfw II, PzKpfw 35(t), PzKpfw 38(t), PzKpfw 38H(f), PzKpfw 35R(f), PzKpfw 35S(f), dział samobieżnych Semovente M-13/40/41/42 i innych pojazdów. Oczywiście zostaną też zamieszczone informacje o wozach obserwacyjnych artylerii zabudowanych na podwoziach czołgów np. PzKpfw II.

Na podwoziu czołgu PzKpfw 38(t) skonstruowano kilka udanych dział samobieżnych, m.in. działa samobieżne "Marder" III, czy "Gepard" - Flakpanzer 38(t). Ostatecznie na podwoziu "38" zostało też zamontowane działo piechoty kalibru 150 mm typu sIG 33. 15 cm sIG 33 była wprawdzie armatą piechoty, lecz z powodu możliwości uzyskania bardzo wysokiego kąta podniesienia lufy zazwyczaj używano tego typu działa jako haubicy. Ze wstępu

W latach 1943-1944 został skonstruowany lekki niszczyciel czołgów 76 mm GMC "Hell Cat", który dysponował skuteczną armatą zdolną do zniszczenia większości czołgów niemieckich i japońskich. Innymi atutami tego pojazdu była duża prędkość i zwrotność, które pozwalały załodze, w przypadku ataku przeciwnika na szybkie opuszczenie stanowiska bojowego.