Autor „Józef Marecki”

W obszarze symboli i znaków języku, którym posługuje się kod kulturowy bardzo istotna jest odzież (lub jej brak). Od momentu swojego powstania zaczęła pełnić trojaką funkcję. Jako ubiór podlega przemianom kulturowym, estetycznym i technologicznym. To historia mody, kreatorów, a wcześniej arbitrów elegancji, którzy narzucali styl. To przystosowanie się ubioru do zmieniającego się poczucia estetyki. Uznanie, że określone trendy, kolory, formy podobają się i są powtarzalne w obszarze architektury, malarstwa, rzeźby, ale i form przemysłowych, więc także ubioru. To nowe technologie, które pozwalają na zupełnie nowatorskie rozwiązania w obszarze mody. Odzież może także pełnić funkcję stroju. Wówczas staje się komunikatem zamierzonym lub nieświadomym. Jako strój określa płciowość, statut społeczny, zamożność, pochodzenie, religijność itd. Oczywiście sygnały muszą być zrozumiałe, a więc konieczne jest dookreślenie kodu kulturowego. Ubiór może być kostiumem, czyli okryciem, które pozwala człowiekowi wejść w jakąś rolę. Pierwszym skojarzeniem jest tu oczywiście teatr lub film, ale ta sama zasada obowiązuje także np. w ceremoniałach lub w próbach oszustwa. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w obszarze nagości, która może mieć wydźwięk erotyczny, może być symbolem prawdy i czystości intencji, ale też stanowić karę i odarcie z godności. Nad tymi zagadnieniami pochyla się interdyscyplinarny zespół badaczy z kilku ośrodków naukowych w Polsce i poza jej granicami. Odzienie i nagość ukazane zostają w aspekcie historycznym, kulturowym, artystycznym oraz społecznym. Pokazane są obydwie kategorie i nagość i odzienie zarówno w przestrzeni sacrum, jak i profanum, codzienności oraz ceremoniału. Pewnym dopełnieniem jest także alegoryczne rozumienie nagości i odzienia w odniesieniu do natury. Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem wieloletniej współpracy między ośrodkami naukowymi Krakowa i Preszowa.

Straty, jakich doznały zakony w okresie zniewolenia komunistycznego były znaczne. Inwigilacja, łamanie ludzkich sumień, niszczenie podstaw materialnych przez likwidacje domów czy przejmowanie własności zakonnych, a także próby ograniczenia działalności duszpasterskiej należały do typowych form represji. Działania Służby Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego na przestrzeni 45 lat znamionowała bezwzględność, determinacja wynikająca z poleceń partii i nienawiść do religii. Mimo znacznych nakładów środków, angażowania tysięcy ludzi i przemyślanych metod operacyjnych, bezpiece nie udało się zniszczyć Kościoła. W obliczu tych prób okazał się on znaczącą siłą, głosicielem niezmiennych praw boskich i oparciem dla opozycji.

W obszarze symboli i znaków - języku, którym posługuje się kod kulturowy - bardzo istotna jest odzież (lub jej brak). Od momentu swojego powstania zaczęła pełnić trojaką funkcję. Jako ubiór podlega przemianom kulturowym, estetycznym i technologicznym. To historia mody, kreatorów, a wcześniej arbitrów elegancji, którzy narzucali styl. To przystosowanie się ubioru do zmieniającego się poczucia estetyki. Uznanie, że określone trendy, kolory, formy - podobają się i są powtarzalne w obszarze architektury, malarstwa, rzeźby, ale i form przemysłowych, więc także ubioru. To nowe technologie, które pozwalają na zupełnie nowatorskie rozwiązania w obszarze mody. Odzież może także pełnić funkcję stroju. Wówczas staje się komunikatem - zamierzonym lub nieświadomym. Jako strój określa płciowość, statut społeczny, zamożność, pochodzenie, religijność itd. Oczywiście sygnały muszą być zrozumiałe, a więc konieczne jest dookreślenie kodu kulturowego. Ubiór może być kostiumem, czyli okryciem, które pozwala człowiekowi wejść w jakąś rolę. Pierwszym skojarzeniem jest tu oczywiście teatr lub film, ale ta sama zasada obowiązuje także np. w ceremoniałach lub w próbach oszustwa. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w obszarze nagości, która może mieć wydźwięk erotyczny, może być symbolem prawdy i czystości intencji, ale też stanowić karę i odarcie z godności. Nad tymi zagadnieniami pochyla się interdyscyplinarny zespół badaczy z kilku ośrodków naukowych w Polsce i poza jej granicami. Odzienie i nagość ukazane zostają w aspekcie historycznym, kulturowym, artystycznym oraz społecznym. Pokazane są obydwie kategorie - i nagość i odzienie - zarówno w przestrzeni sacrum, jak i profanum, codzienności oraz ceremoniału. Pewnym dopełnieniem jest także alegoryczne rozumienie nagości i odzienia w odniesieniu do natury. Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem wieloletniej współpracy między ośrodkami naukowymi Krakowa i Preszowa.

W ostatniej dekadzie powstało wiele publikacji ukazujących historię Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej. Dotyczą dziejów diecezji, parafii i wspólnot zakonnych, poszczególnych osób, niektórych kwestii pastoralnych, budownictwa sakralnego, działalności grup duszpasterskich. Obejmują zagadnienia dotyczące gloryfikacji postaw osób duchownych, zakonnych jak i świeckich, działań represyjnych, a niekiedy także sprawy współpracy z bezpieką. Pojawiają się także liczne edycje źródłowe dotyczące najnowszej historii Kościoła katolickiego w Polsce. Niniejsza publikacja ma na celu przybliżenie zarówno sylwetek osób duchownych i zakonnych jak i represji, którym im poddano na terenie województwa krakowskiego w latach 1944-1975. Należy wyjaśnić, że po II wojnie światowej granice województwa krakowskiego zmieniały się kilkakrotnie w wyniku reform administracyjnych. Początkowo województwo krakowskie działało w granicach z okresu międzywojennego. W 1946 roku jego granice nieznacznie zmieniono. W 1975 roku jego obszar znacznie się zmniejszył, a część jego dotychczasowego terytorium weszła w skład województwa bielskiego, katowickiego, kieleckiego, nowosądeckiego i tarnowskiego. W 1999 roku, w wyniku kolejnej reformy administracyjnej, powstało województwo małopolskie z siedzibą władz w Krakowie. Z powyższego wynika, że badania represji wobec duchowieństwa diecezjalnego i osób zakonnych przeprowadzono na obszarze województwa krakowskiego funkcjonującego od chwili wejścia Armii Czerwonej na jego wschodnie tereny w 1944 roku do reformy administracyjnej w 1975 roku.