„Henryk Kiereś” – książki

Na książkę składają się artykuły dotyczące sztuki i jej rozumienia, co prowadzi do podstawowego filozoficznego typu wyjaśniania świata natury i kultury. Okazuje się bowiem, że rezygnacja z filozofii w wyjaśnianiu problemu sztuki powoduje błędny jej obraz, zaś oparcie jej rozumienia na idealizmie i jego pseudofilozofiach prowadzi do ideologii fundującej m.in. tzw. antysztukę i antyartystę. Autor ostrzega, że nie każdy fakt kulturowy, jaki rejestruje historia sztuki, jest faktem kulturotwórczym, bywa bowiem owocem błędu poznawczego twórcy i miast usuwać braki w świecie pomnaża je, deprawując odbiorcę i deterioryzując kulturę. W książce m.in. omówiono problem kultury i kulturoznawstwa, współczesne spory o sztukę, problem twórczości, relację sztuka i religia, oraz zamieszczono pomoce dydaktyczne: wybrane teksty oraz bibliografię prac z filozofii sztuki.

Książka stanowi piątą pozycję w serii „Rozmowy z Ojcem Krąpcem”. Dialog dotyczy tym razem sztuki i jej filozoficznych źródeł. Przywołuje się szczególnie dwie tradycje filozoficzne: idealizm i realizm, by na ich gruncie ukazać współczesny spór o sztukę. Jednak rozmówcy nie poprzestają na prezentacji sporu sztuki i antysztuki oraz jego filozoficznego zaplecza, lecz zmierzają do rozstrzygnięcia czym jest sztuka, jakie są racje tworzenia, o związek sztuki z realnym światem i kulturą ujmowany pod kątem prawdy, dobra i moralności, piękna oraz religii. Poruszają również problem humanistyki i jej roli w wyjaśnianiu (interpretowaniu) dorobku sztuki, a w tym przede wszystkim jego oceny pod kątem roli kulturotwórczej (książka zawiera wykaz polecanych lektur: tekstów źródłowych i literatury uzupełniającej na temat klasycznej teorii sztuki oraz estetyki i antyestetyki).

W książce został podejmuje się i wyjaśnia problem sztuki w aspekcie historycznym i systematycznym. Analizuje się także spór o teorię sztuki na płaszczyźnie przedmiotowej i metaprzedmiotowej. W pracy zaakcentowane zostały antropologiczne aspekty problemu sztuki. Autor bowiem przypomina, że celem sztuki i kryterium jej sensu oraz jej sprawcą jest człowiek. W związku z tym jakość sztuki czyli jej wartość ujmowana jako zgodność z celem ostatecznym życia ludzkiego zależy od jakości rozumu ludzkiego. Jego ideologizacja lub deprawacja prowadzi do absurdu i sztuki antyludzkiej.

Książka prof. Henryka Kieresia stanowi wykład filozofii sztuki, rezultat wielu lat prac naukowych, doświadczenia i badawczego namysłu profesora akademickiego nad jedną z najważniejszych dziedzin ludzkiej aktywności. Autor pyta o przyczyny transformacji współczesnej estetyki w antyestetykę oraz sztuki w antysztukę oraz odsłania ich cywilizacyjny i filozoficzny kontekst. Książka składa się z ośmiu części. Dwie pierwsze ukazują cywilizacyjne i filozoficzne podstawy kryzysu w sztuce. W pierwszej autor analizuje ideowy kontekst współczesnego sporu o sztukę, począwszy od zjawiska sztuki awangardowej, a skończywszy na antysztuce, ukazując jego najgłębsze filozoficzne racje, wśród których wymienia spory: esencjalizmu i antyesencjalizmu, estetyzmu i antyestetyzmu, modernizmu i postmodernizmu, oraz konsekwencje ideologii socjalizmu w dziedzinie sztuki. W drugiej części autor przedstawia wpływ dwóch wielkich tradycji filozoficznych na rozumienie sztuki: idealizmu i realizmu. W wewnętrznie zróżnicowanej tradycji idealizmu wyodrębnia: racjonalizm i irracjonalizm, modernizm i postmodernizm, by ukazać odmienność koncepcji sztuki wypracowanych przez te nurty. Na tle konsekwencji idealizmu dla rozumienia sztuki autor ukazuje kompetencje filozofii realistycznej dla podjęcia i twórczego rozwiązania problemu sztuki oraz wskazania jej neutralnej i uniwersalnej teorii. Kolejne części książki odnoszą się do filozoficznej interpretacji sztuki. Autor wyjaśnia czym jest sztuka, wskazuje na jej podmiotowe i przedmiotowe racje, specyfikę i cel artystycznej twórczości oraz jej związek z naturą i jej sposobem celowego działania, aż w końcu sytuuje sztukę w kontekście teorii aspektu. Sztuka jest tu prezentowana na tle koncepcji kultury i jej głównych działów. Zanim jednak autor przejdzie do jej omówienia, zatrzymuje się w części czwartej na kwestii celu sztuki i sposobu jej działania. Część ta obejmuje ponadto problem podziału sztuk w aspekcie historycznym i antropologiczne kryterium podziału, a także omawia status bytowy dzieła sztuki. Kolejne cztery części książki dotyczą sztuki na tle teorii aspektu: wobec prawdy jako celu poznania, wobec dobra jako celu działania moralnego, piękna-celu twórczości, oraz wobec świętości, w kontekście religii. W każdej z tych części autor dyskutuje z dziedzictwem idealizmu: sporami o prawdę i jej idealistycznymi koncepcjami, dylematami idealistycznych aksjologii, kryzysem modernistycznej teorii piękna, ważnym dla sztuki religijnej sporem pomiędzy ikonofilią czy ikonoklazmem, proponując rozwiązanie aporii na gruncie realizmu filozoficznego. Autor ukazuje w ten sposób, że problem współczesnego kryzysu sztuki może być zasadnie rozwikłany wyłącznie na terenie filozofii, zaś proponowane rozwiązania ukazują ogromny potencjał filozoficznego realizmu dla wyjaśniania problemów i korekty błędnych interpretacji filozoficznych. Autor przypomina, że rozstrzygnięcie sporu między idealizmem i realizmem wpływa na oblicze naszej cywilizacji i kultury. Książka ta o arcybogatej zawartości stanowi zatem lekturę obowiązkową nie tylko dla adepta humanistyki czy odbiorcy sztuki, ale i dla każdego czytelnika zainteresowanego filozofią i jej kompetencjami w wyjaśnianiu podstaw kultury.

Książka stanowi drugą pozycję w serii wydawniczej pod nazwą "Rozmowy z Ojcem Krąpcem". Tytułowa rozmowa dotyczy poznania ludzkiego i jest próbą jego filozoficznego wyjaśnienia. Rozmówcy zwracają uwagę na fakt ludzkiego poznania, jego źródła: zmysły i rozum oraz na podstawowe operacje poznawcze, jak pojęciowanie i sądzenie. Podjęto również problem wartości poznania, relacji myślenia do poznawania oraz realizmu poznawczego. Osobny blok zagadnień stanowi koncepcja teorii poznania i powiązanie jej z koncepcją człowieka, przez co unika się jej autonomizacji.

Książka dotyczy życia społecznego człowieka jako koniecznego kontekstu jego aktualizacji. Zwraca uwagę na rolę filozofii w rozpoznawaniu istoty życia wspólnotowego, jego metody cywilizacyjnej i ostatecznego celu. Rozważania są dokonywane z perspektywy realizmu filozoficznego, co pozwala wskazać na absurdy idealizmu, w tym zwłaszcza jego cywilizacyjne konsekwencje: utopizm i ustrojową gromadność (socjalizm). Autor przywołuje ciągle cenzurowany dorobek poznawczy realizmu w dziedzinie antropologii i teorii cywilizacji, w tym akcentuje szczególnie personalizm z jego adekwatną i integralną koncepcja człowieka jako osoby. Kluczowymi odniesieniami rozważań są: spór realizmu z idealizmem, transformacja modernizmu w postmodernizm, utopia i utopizm, socjalizm i jego odmiany, gromadność cywilizacyjna i personalizm. Przyjęta perspektywa sprawia, że książka stanowi znakomity przewodnik po kwestiach związanych z życiem społecznym człowieka.

W książce został podejmuje się i wyjaśnia problem sztuki w aspekcie historycznym i systematycznym. Analizuje się także spór o teorię sztuki na płaszczyźnie przedmiotowej i metaprzedmiotowej. W pracy zaakcentowane zostały antropologiczne aspekty problemu sztuki. Autor bowiem przypomina, że celem sztuki i kryterium jej sensu oraz jej sprawcą jest człowiek. W związku z tym jakość sztuki czyli jej wartość ujmowana jako zgodność z celem ostatecznym życia ludzkiego zależy od jakości rozumu ludzkiego. Jego ideologizacja lub deprawacja prowadzi do absurdu i sztuki antyludzkiej.