„Edmond Jabes” – książki

Przyszłaś dziewczyno, z twymi wonnymi myślamii usiadłaś u moich wrót.A to był drugi dzieńnaszego spotkania.A on powiada:Czego żądasz ode mnie, dziewczyno, której ziemia każe wirować aż do zawrotu głowy? Nasze ciała, splecione w uścisku, niosą ku światu lampy opowieści twego snu i twych marzeń.Gdzie będzie koniec?Ciało zawsze zaczyna.[...]Fragment książki

Księga Jukiela jest drugą częścią wielkiego cyklu poetyckich medytacji zapoczątkowanych przez Księgę Pytań. We wstępie do tego tomu Poeta mówi: „Miejsce gdzie pisarz zadaje sobie pytania, to miejsce nieobecności księgi; miejsce z przed-życia i miejsce spoza-śmierci. Znajduje się pomiędzy dziełem już zakończonym, a tym które się narodzi. Cóż wiec dziwnego, że postacie które tam spotykamy wydają sie nam duchami?” Przestrzeń przeszywają słowa podobne do białych ptaków za dnia. Przysiadają tylko na czas lektury w trudnym do przewidzenia porządku. Od samobójczej śmierci Jukiela do śmierci Sary każda stronica jest oczekiwaniem i głosem wyznania. Wszechświat przybiera kształt tam, gdzie zyskuje świadomość. Teksty, dialogi, rozważania, modlitwy następują po sobie i odcinają się, jak samotne wierzchołki na tle horyzontu; ale krzyk przekazuje krzyk. Jest bluszczem i znakiem.

Bóg przed Stworzeniem jest wszystkim; a po, ach po, czyżby był Niczym?wszystko jest niewidzialne. Widzialność jest pomiędzy Wszystkich i Niczym, w każdej cząstce odjętej Wszystkiemu.Stwarzając, Bóg postawił się poza sobą Samym, aby móc wniknąć w Siebie i Siebie unicestwić.Stworzywszy świat, Bóg był Wszystkim bez nieba i ziemi.Stworzywszy dzień i noc, Bóg był Wszystkim bez gwiazd.Stworzywszy zwierzęta i rośliny, Bóg był wszystkim bez ziemskiej flory i fauny.stworzywszy człowieka, Bóg był bez twarzy.Nikt nie widział Boga, ale etapy Jego śmierci dla każdego z nas są widzialne.

W Księdze rzeczy, a także i żywe istoty poruszają się we wszechświecie słowa, który jest ich światem. Właśnie w ten sposób świat jest w Księdze. Postrzeganie świata dokonuje się poprzez słowa i bardzo szybko zauważamy, że to postrzeganie jest tylko naszą własną przemianą w słowie, najpierw nieświadomą, potem akceptowaną. Stajemy się słowem, które nadaje rzeczywistość rzeczom, istotom. Pisanie to zawsze mierzenie się z tą rzeczywistością, aby ją uznać za swoją. Wszystko staje się w końcu rzeczywiste i my także stajemy się rzeczywiści.Z posłowia Michała Pawła Markowskiego: W Księdze wiara w Boga, a więc także w mowę i dzieje, zostaje odmówiona o tyle, o ile wiara nie ma słów dla samej siebie. Wierze brak słów. Dlatego jej domem jest Księga. Księga to tylko inna nazwa tego, co upragnione i na co nie ma słów.

?W Księdze ? rzeczy, a także i żywe istoty ? poruszają się we wszechświecie słowa, który jest ich światem. Właśnie w ten sposób świat jest w Księdze. Postrzeganie świata dokonuje się poprzez słowa i bardzo szybko zauważamy, że to postrzeganie jest tylko naszą własną przemianą w słowie, najpierw nieświadomą, potem akceptowaną. Stajemy się słowem, które nadaje rzeczywistość rzeczom, istotom. Pisanie to zawsze mierzenie się z tą rzeczywistością, aby ją uznać za swoją. Wszystko staje się w końcu rzeczywiste i my także stajemy się rzeczywiści?.

To ostatnia z ksiąg Edmonda Jabesa. Gościnność to ostatnie z Jabesowskich słów­ kluczy. „Etyka gościnności – brzmi to wspaniale i zachęcająco. Ale nie powinniśmy dać się zmylić. Jabes jest jak najdalszy od miałkiego moralizowania, do którego przyzwyczaiła nas humanistyka ostatnich dwóch dekad. Nie ma u niego miejsca na te wszystkie strzeliste akty uznania i przyjęcia Innego, na niekończące się wezwania do tego, by odkryć Innego wokół siebie i w nas – które ostatecznie poprzestają na wprowadzeniu się w dobre samopoczucie i niebezpiecznym idealizowaniu owego tajemniczego ?Innego?. Gościnność, o której myśli w tej księdze Jabes, to kategoria szorstka, wręcz brutalna. Podążanie szlakiem gościnności nie ma w sobie nic miłego, ba, może zgoła nawet nic ludzkiego. [...] Gościnność jest etyką pustyni, miejsca, w którym nikt i nic nie może rościć sobie praw do własności, pierwszeństwa ani tym bardziej wysokiego urodzenia. Absolutnym priorytetem wszystkich istnień, które znajdą się na pustyni, jest przetrwanie. Różnica między nimi traci na znaczeniu: wszystko, co jest na pustyni, chce przetrwać w miejscu Nicości. Jak w takich warunkach wyglądać może etyka? Gościnność, wbrew wszelkim intuicjom, jest stosunkiem najdalej idącej równości: to nie „gospodarz” bierze na siebie ciężar przyjęcia „gościa”, który ten rekompensuje wdzięcznością, lecz obaj są dla siebie nawzajem gospodarzem i gościem. Uznają swe miejsca i potrzebę przetrwania”. – z Posłowia Przemysława Tacika

Podjąć problem podziału przez pytanie: "Co należy do mnie?" Bilans życia, zatwierdzony przez śmierć. To co jest nie ma innego bytu niż ten, jaki nadaje mu podział. Dobro zapieczętowane, to dobro utracone. Dawać, ofiarować się po to, aby w zamian otrzymać od bliźniego dar o takim samym znaczeniu, byłby to, na pierwszy rzut oka, podział doskonały. Ale czyż Wszystko jest podzielne?

Czy na pytanie: "Kim jestem"? Odpowiem: "Pisarzem"? Ale powinienem to uściślić: pisarzem i Żydem; wszakże nie po to, aby obnosić się z moim judaizmem, ile raczej dlatego, aby zaznaczając swój dystans do niego, tym łatwiej wcisnąć się w powstałą lukę. Czy to jest bezsensowne?

Na zadane pytanie: "Czym jest dialog i w jaki sposób może nawiązać się między dwoma nieznajomymi"? - odpowiedział: "Naprzód jest przed-dialog, będący naszym powolnym albo gorączkowym przygotowaniem do dialogu. Nie wiemy, oczywiście, jak się potoczy, ani jaką przybierze formę, nie mogąc go wszakże wyrazić, z góry jesteśmy przekonani, że już się nawiązał: milczący dialog z nieobecnym rozmówcą. E.J.