„Aleksander Krawczuk” – książki

Praca autorstwa świetnego historyka i znawcy świata starożytnego zawiera sylwetki wszystkich władców epok pryncypatu i dominatu, począwszy od Juliusza Cezara, a skończywszy na Romulusie Augustulusie. Znakomitym uzupełnieniem dzieła jest kalendarium Cesarstwa Rzymskiego obejmujące najważniejsze wydarzenia polityczne i militarne tego okresu. Pomoże ono czytelnikowi umiejscowić w czasie fakty przedstawione w części poświęconej sylwetkom władców, zorientować się w przebiegu walk o władzę w państwie, prześledzić rozwój terytorialny imperium i wreszcie jego upadek. Barwnie napisana książka daje pełny obraz cesarstwa rzymskiego.

Książka w niezwykle ciekawy i barwny sposób przedstawia losy wszystkich żon cesarzy od Augusta do Teodozjusza Wielkiego, czyli od powstania cesarstwa do roku 395, kiedy nastąpił podział imperium na wschodnie i zachodnie. Jak zwykle profesor Krawczuk wzbogaca fakty historyczne licznymi anegdotami i ciekawostkami z życia i obyczajowości starożytnych.

Nowa edycja cieszącej się dużą poczytnością (kilka wydań, przekłady na języki obce) książki profesora Aleksandra Krawczuka o owianym złą sławą cesarzu Neronie oraz o Imperium Rzymskim za jego panowania. Publikacja łączy walory napisanej przystępnym stylem opowieści oraz popularnonaukowej biografii, wiernie wykorzystującej źródłowy materiał historyczny – wszystkie pojawiające się w niej postaci naprawdę istniały, wszystkie opisywane wydarzenia rzeczywiście miały miejsce. Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus, znany powszechnie jako Neron, żył w latach 37–68 n.e., a od roku 54 aż do samobójczej śmierci władał największą potęgą starożytności – Imperium Rzymskim, rozciągającym się wtedy od ziem dzisiejszej Anglii i Portugalii po Syrię i Egipt. Jak doszło do objęcia panowania przez siedemnastoletniego młodzieńca? Jak wielki wpływ na jego wychowanie i rządy miał jego nauczyciel i doradca, „niemoralny moralista”, wybitny filozof Seneka? W jakich okolicznościach i dlaczego wybuchły wówczas bunty przeciwko rzymskiej hegemonii w odległych prowincjach Imperium – w Brytanii i w Judei? Czy Neron rzeczywiście kazał zamordować własną matkę i podpalić Rzym? Był zwyrodniałym mordercą, czy cynicznym politykiem? Błaznem na tronie, czy całkiem dobrym poetą i aktorem? Uważny czytelnik książki profesora Aleksandra Krawczuka będzie miał możliwość udzielenia sobie odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczących życia i czasów jednego z najbardziej znanych władców starożytnego Rzymu. Fragment publikacji: „Było już południe, kiedy nagle otwarła się główna brama pałacu. Wyszedł z niej Neron w towarzystwie prefekta pretorianów, Afraniusza Burrusa. Stanęli na stopniach. Przed nimi, na dziedzińcu, ustawiła się w zwartym szyku kohorta pełniąca straż w tym dniu. Burrus przemówił krótko: – Cesarz zmarł przed chwilą. Pozdrawiamy jako następcę jego ukochanego syna, imperatora Nerona Klaudiusza Druzusa Germanika Cezara! Żołnierze odpowiedzieli gromkim okrzykiem: – Salve imperator! Jeśli nawet któryś z nich pomyślał w tej chwili o Brytanniku, to z pewnością nie odważyłby się głośno zapytać. A zresztą, czemuż to miałby panować Brytannik, a nie Neron – adoptowany przez cesarza, starszy, tak dobrze już znany ludowi? Neron i Burrus wsiedli do lektyki. Zaniesiono ich do koszar pretorianów. Tu Neron przemówił sam do tysięcy żołnierzy; podobno jednak mowę tę napisał mu Seneka. Przekazał pretorianom żałobną wieść o śmierci ojca; zapewnił, że będzie starał się godnie go naśladować; przyrzekł wypłacenie jednorazowego, wysokiego dodatku do żołdu. I znowu rozległo się potężne: – Salve imperator! Prosto z koszar Neron przybył na salę posiedzeń senatu. Tu już wiedziano o wszystkim. Dopiero co okrzyknięty imperator odczytał przed dostojnym zgromadzeniem mowę; i tej prawdziwym autorem był Seneka. Natychmiast po jej wysłuchaniu rozpoczął się wyścig służalczości; każdy bowiem z obecnych chciał pierwszy zaskarbić sobie łaski nowego władcy. Otrzymał on tytuł Augustus oraz wszystkie godności i uprawnienia, jakie piastowali poprzedni cesarze. Postanowiono, że jego przemówienie zostanie wyryte na srebrnych tabliczkach; każdy konsul, obejmując swój urząd, odczytywać je będzie w senacie. Wszystkie wnioski senatorowie przyjmowali burzliwymi oklaskami i uchwalali jednomyślnie, przez aklamację. Cesarz godził się na owe zaszczyty z ujmującą skromnością i tylko ze względu na dobro Rzeczypospolitej. Zaoponował w jednym wypadku: nie przyjął tytułu Ojciec Ojczyzny. – Jestem jeszcze za młody – powiedział niepocieszonemu wnioskodawcy. Senat nie zapomniał też o synowskim bólu Nerona. Na tymże posiedzeniu Klaudiusz został zaliczony w poczet bóstw nieśmiertelnych. Poprzednio dostąpił ubóstwienia tylko August, twórca cesarstwa, założyciel dynastii. Odtąd więc Klaudiusz oficjalnie zwał się Divus – Boski, jego zaś syn Neron Divi filius – Syn Boskiego. Uchwalono też, że pogrzeb Klaudiusza odbędzie się na koszt państwa. Na Palatyn wrócił Neron dopiero późnym wieczorem. Oficer kohorty strażniczej zameldował się z prośbą o wydanie posterunkom hasła na noc. – Oto hasło – rzekł cesarz: – Najlepsza matka. Oficjalne zawiadomienia o śmierci i ubóstwieniu Klaudiusza oraz o objęciu rządów przez nowego władcę poszły z Rzymu do wszystkich miast i prowincji, do władz i urzędników, do krain od Brytanii i Mauretanii po Eufrat i Morze Czarne. Na podstawie tych zawiadomień we wszystkich większych miejscowościach olbrzymiego Imperium ogłaszano odpowiednie odezwy do ludności. Jeden z urzędników w jakimś egipskim miasteczku męczył się mocno nad właściwym ułożeniem tekstu proklamacji w języku greckim; wnosił poprawki, kreślił, nie umiał znaleźć zręcznych sformułowań. Los chciał, że spośród tysięcy podobnych odezw w całym cesarstwie zachował się właśnie tylko ten tekst! Oto jego treść: Klaudiusz, bóg objawiony, odszedł do swoich przodków, którym go zawdzięczamy. Imperatorem został obwołany Neron Cezar, oczekiwany i upragniony Bóg Opiekuńczy całego świata, źródło wszelkich dóbr. Dlatego wszyscy powinni przystroić się w wieńce i z wdzięcznością złożyć ofiary bóstwom. We wszystkich obozach wojskowych odbyły się uroczyste ceremonie zaprzysiężenia na wierność nowemu cesarzowi, najwyższemu wodzowi sił zbrojnych państwa”.

Napisana charakterystycznym, epickim stylem profesora Aleksandra Krawczuka historia 24 władców Cesarstwa Wschodniego (począwszy od Arkadiusza aż po czasy Justyniana II), ukazuje nie tylko sylwetki samych cesarzy, ale również niezwykle barwne stosunki polityczne, społeczne i obyczajowe tego okresu. Wielkie wyprawy i zderzenia kultur, dyplomacja, wojna i dworskie rozrywki – wszystko profesor Krawczuk przedstawił wiernie, nie stroniąc od subtelnych analogii wobec współczesności.