Autor „Albert Wielki”

Albertowi Wielkiemu, wybitnemu średniowiecznemu uczonemu, filozofowi i teologowi przypisywano niesłusznie autorstwo całej grupy tekstów, które aż po wiek XVIII cieszyły się w Europie niezwykłą popularnością. Dziełka te, traktujące o rozmaitych kwestiach przy­rodniczych, reprezentowały coś, co dawniej nazywano najczęściej magią naturalną. Jej adepci usiłowali systematycznie zgłębiać i wy­korzystywać ukryte właściwości (proprietates occultae) wszystkich rzeczy stworzonych, odkrywając zachodzące między nimi związki sympatii i antypatii. Dwa (a właściwie trzy) pomieszczone w tym to­mie krótkie traktaty, których staropolski przekład opatrzono niegdyś wspólnym tytułem Księga sekretów o cnotach ziół, kamieni i źwierząt niektórych, odsłaniają przed nami rozległy obszar tej dziwacznej, dziś już dawno odrzuconej wiedzy, zaprzątającej jednak niegdyś, co może nieco zaskakiwać, najwybitniejsze nawet umysły.

Tom O sekretach białogłowskich Pseudo-Alberta Wielkiego zawiera edycję staropolskiego przekładu, który ukazał się drukiem w roku 1695. Łaciński oryginał pt. De secretis mulierum powstał w końcu XIII lub na początku XIV wieku, a w dawnych czasach za jego autora uchodził doktor Kościoła, filozof i teolog Albertus Magnus. Dzieło opisuje roz­rodcze funkcje niewieściego ciała, miesiączkę, powstawanie zarodka i formowanie się płodu, oznaki poczęcia i płci dziecka w łonie matki, powikłania porodowe i przyczyny rodzenia się monstrów; omawia przeszkody poczęcia, sposoby właściwego obcowania płciowego, me­tody rozpoznania dziewictwa i „zepsowania panieństwa”. Filozoficzne zaplecze tego tekstu - ważnego i wpływowego w zakresie wyobrażeń o tajemnicach natury kobiet - stanowią pisma Arystotelesa oraz jego komentatorów, zwłaszcza Awerroesa i Awicenny.

Albert Wielki (1193–1280) wstąpił do zakonu dominikanów w 1223 roku, działał jako kaznodzieja i nauczyciel, zwłaszcza w Paryżu i Kolonii, gdzie jego słuchaczem był Tomasz z Akwinu. W latach 1254-1257 był prowincjałem niemieckiej prowincji zakonu. Łączył augustynizm w teologii z arystotelizmem w filozofii. Był płodnym pisarzem. Zajmował się wszystkimi dziedzinami wiedzy, ale zasłynął z badań nad przyrodą. Dziełko O piętnastu problemach teologiczno-filozoficznych jest polemiką z profesorami Uniwersytetu Paryskiego, tzw. awerroistami łacińskimi, zwolennikami arabskiego filozofa Awerroesa, który poglądy Arystotelesa starał się pogodzić z teologią islamską.