Słownik gwar Lubelszczyzny. Tom IV: Sad i ogród warzywny

"Słownik gwar Lubelszczyzny" ma układ działowy, w którym każdy z tomów stanowi odrębną całość tematyczną, opartą - ze względu na jednolitość całości - na jednakowych zasadach metodologicznych, z wykorzystaniem technik atlasowych i ikonografii. Tom II zawierający słownictwo z zakresu rolnictwa jest kolejną częścią opracowania kilkutomowego o zakresie regionalnym, łączącym wymogi słownika wewnątrzdialektalnego i międzydialektalnego, ze wspólnym modelem hasła słownikowego i sposobem wykorzystania wypowiedzi gwarowych mieszkańców wsi regionu lubelskiego. W tomie tym zostało wydzielonych pięć działów tematycznych: Transport wiejski. Rośliny okopowe i paszowe. Gleby i rodzaje pól. Uprawa lnu i konopi. Zbiór siana, a w każdym z nich został zachowany uk...

Szósty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Pokarmy zawiera 2560 haseł wzbogaconych 31 ilustracjami i 67 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą tradycyjnym potrawom ludowym z mąki, mleka, wody, ziemniaków, kaszy, kapusty, grochu, warzyw, owoców, mięsa, kości. Przedmiotem opisu są nazwy pokarmów, naczyń kuchennych, części pieca kuchennego i pieca chlebowego oraz sposobów przygotowania potraw i pieczenia chleba. Nie jest to kulinarna mapa Lubelszczyzny, księga kucharska czy zbiór przepisów, ale odzwierciedlenie pamięci i świadomości językowej mieszkańców wsi zamkniętych w nazwach pokarmów i sposobach ich przygotowania. Każde hasło słownikowe jest szczególnym znakiem pamięci, odwołującym się do domu rodzinnego ora...

Tom III zatytułowany "Świat zwierząt" jest kolejną częścią opracowania kilkutomowego o wymiarze regionalnym, łączącego wymogi słownika wewnątrzdialektalnego i międzydialektalnego, ze wspólnym modelem hasła słownikowego i sposobem wykorzystania wypowiedzi gwarowych mieszkańców wsi regionu lubelskiego. Znajdą się w nim nazwy zwierząt i ptaków domowych i dzikich, płazów, gadów, ryb, owadów i robaków, części ciała zwierząt i ptaków, głosów i sposobów zachowania zwierząt i ptaków, zawołań na zwierzęta domowe, pokarmu dla zwierząt.

Siódmy tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Odzież i obuwie. Przędzenie lnu i tkanie płótna zawiera 2030 haseł wzbogaconych 30 ilustracjami i 42 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą tradycyjnym wiejskim ubraniom, obuwiu, przędzeniu lnu, tkaniu płótna oraz budowie narzędzi do tego przeznaczonych. Przedmiotem opisu są nazwy ubrań kobiecych i męskich, obuwia oraz przędzenia lnu i tkania płótna. Każda z nich jest szczególnym znakiem pamięci, odwołującym się do miejsca i czasu oraz tradycji lokalnej i regionalnej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

Dziewiąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny, zatytułowany Przestrzeń wsi. Ukształtowanie powierzchni. Życie społeczne i zawodowe zawiera 1959 haseł wzbogaconych 23 ilustracjami i 34 mapami językowymi. Jest to słownictwo zgrupowane wokół przestrzeni wiejskiej otaczającej człowieka i wpływającej na jego działania. Stanowi odrębną całość tematyczną poświęconą przestrzeni wsi, ukształtowaniu powierzchni, życiu społecznemu i zawodowemu mieszkańców, w tym zawodom i miejscom już należącym do przeszłości, ale organizującym dawne życie mieszkańców wsi. Ze Wstępu

„Dziesiąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Obrzędowość i obyczajowość ludowa zawiera 2069 haseł wzbogaconych 25 ilustracjami i 41 mapami językowymi. Jest to nazewnictwo różnych etapów obrzędów przejścia (narodzin i chrztu, zaślubin i wesela, śmierci i pogrzebu), świąt dorocznych i rodzinnych oraz związanych z tym obrzędów, zwyczajów, obyczajów religijnych i świeckich, z uwzględnieniem przesądów, zachowań magicznych i symbolicznych. Część z nich należy już do przeszłości, inne są obecne na lubelskiej wsi i wpisują się w jej współczesność.” – ze Wstępu

Piąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Świat roślin gromadzi 2202 hasła wzbogacone 64 ilustracjami i 46 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą roślinom dzikim i ogrodowym, w tym chwastom, ziołom, roślinom ozdobnym, doniczkowym kwitnącym i liściastym, polnym, przydrożnym, łąkowym, leśnym, a także drzewom, krzewom, owocom leśnym i grzybom. Wizualna identyfikacja odbyła się poprzez bezpośredni kontakt z rośliną w jej naturalnym środowisku (na łące, w polu, w ogrodzie, w lesie, przy drodze) lub – rzadziej – przy pomocy fotografii badanego obiektu. Tom V, podobnie jak cały Słownik gwar Lubelszczyzny, ma charakter niedyferencyjny, uwzględnia także słownictwo ogólnopolskie, należące do zasobu leksykalnego mieszka...

Dwunasty tom Słownika gwar Lubelszczyzny, podobnie jak tomy poprzednie, stanowi odrębną całość tematyczną, a zamieszczone w nim słownictwo, nazywające czynności, miary, uczucia oraz cechy i właściwości wiejskiego obszaru językowo-kulturowego, z jednej strony utrwala obraz tradycyjnej wspólnoty, jaka go zamieszkiwała, z drugiej zaś pokazuje mieszkańców ziemi lubelskiej, jako część większej społeczności posługującej się również polszczyzną ogólną. [?]. To kolejne cykliczne opracowanie Autorki budzące podziw i uznanie. Jego walorem jest przede wszystkim bogate archiwalne słownictwo gwarowe, zarejestrowane w setkach wsi, znakomicie udokumentowane w cytatach oraz zobrazowane na mapach, ale również nowatorskie spojrzenie Autorki na spuściznę pokoleń, umoż...

Przesłany mi do recenzji wydawniczej tom XI zatytułowany Meteorologia i astronomia. Czas. Kolory jest kolejną znakomitą publikacją zasłużonej lubelskiej Badaczki. Zarówno poziom merytoryczny, jak i cała procedura metodologiczna tego tomu są najwyższej naukowej próby i skupiają w sobie najlepsze tradycje polskiej dialektologii. […]. Nie można z tym dziełem polemizować, nie można w niczym postulować jego poprawiania, bo według mojej oceny jest to dzieło doskonałe, dzieło znakomicie wypełniające aż kilka funkcji, co jest rzadkością w pracach naukowych. Najważniejsza jest funkcja naukowa, tom ten to wielki wkład w pomnożenie naszej wiedzy językoznawczej, stanowi bowiem świetne rozpoznanie kolejnego pola semantycznego realizowanego przez gwary lubelskie, a pole...

Recenzowana monografia, zatytułowana Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, jest ostatnim tomem projektu Regionalne dziedzictwo językowe Lubelszczyzny o charakterze etnicznym: Słownik gwar Lubelszczyzny (tomy VI-XII) z dokumentacją leksykologiczną, kartograficzną, ikonograficzną i dźwiękową []. Jest to znakomita synteza książkowa podejmująca, w dobie globalizacji, niezwykle ważny temat dziedzictwa leksykalnego jako wyznacznika tożsamości regionu, dogłębnie przemyślana, jasno napisana, odznaczająca się doskonałym warsztatem metodologicznym i wyjątkową dokumentacją materiałową. []. Jej trzon stanowi pięć rozdziałów teoretyczno-materiałowych, w których do badań leksyki gwarowej zastosowano nowoczesny aparat lingwistyczny z zakr...

Dwunasty tom Słownika gwar Lubelszczyzny, podobnie jak tomy poprzednie, stanowi odrębną całość tematyczną, a zamieszczone w nim słownictwo, nazywające czynności, miary, uczucia oraz cechy i właściwości wiejskiego obszaru językowo-kulturowego, z jednej strony utrwala obraz tradycyjnej wspólnoty, jaka go zamieszkiwała, z drugiej zaś pokazuje mieszkańców ziemi lubelskiej, jako część większej społeczności posługującej się również polszczyzną ogólną. [?]. To kolejne cykliczne opracowanie Autorki budzące podziw i uznanie. Jego walorem jest przede wszystkim bogate archiwalne słownictwo gwarowe, zarejestrowane w setkach wsi, znakomicie udokumentowane w cytatach oraz zobrazowane na mapach, ale również nowatorskie spojrzenie Autorki na spuściznę pokoleń, umoż...

Przesłany mi do recenzji wydawniczej tom XI zatytułowany Meteorologia i astronomia. Czas. Kolory jest kolejną znakomitą publikacją zasłużonej lubelskiej Badaczki. Zarówno poziom merytoryczny, jak i cała procedura metodologiczna tego tomu są najwyższej naukowej próby i skupiają w sobie najlepsze tradycje polskiej dialektologii. […]. Nie można z tym dziełem polemizować, nie można w niczym postulować jego poprawiania, bo według mojej oceny jest to dzieło doskonałe, dzieło znakomicie wypełniające aż kilka funkcji, co jest rzadkością w pracach naukowych. Najważniejsza jest funkcja naukowa, tom ten to wielki wkład w pomnożenie naszej wiedzy językoznawczej, stanowi bowiem świetne rozpoznanie kolejnego pola semantycznego realizowanego przez gwary lubelskie, a pole...

„Dziesiąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Obrzędowość i obyczajowość ludowa zawiera 2069 haseł wzbogaconych 25 ilustracjami i 41 mapami językowymi. Jest to nazewnictwo różnych etapów obrzędów przejścia (narodzin i chrztu, zaślubin i wesela, śmierci i pogrzebu), świąt dorocznych i rodzinnych oraz związanych z tym obrzędów, zwyczajów, obyczajów religijnych i świeckich, z uwzględnieniem przesądów, zachowań magicznych i symbolicznych. Część z nich należy już do przeszłości, inne są obecne na lubelskiej wsi i wpisują się w jej współczesność.” – ze Wstępu

Dziewiąty tom Słownika gwar Lubelszczyzny, zatytułowany Przestrzeń wsi. Ukształtowanie powierzchni. Życie społeczne i zawodowe zawiera 1959 haseł wzbogaconych 23 ilustracjami i 34 mapami językowymi. Jest to słownictwo zgrupowane wokół przestrzeni wiejskiej otaczającej człowieka i wpływającej na jego działania. Stanowi odrębną całość tematyczną poświęconą przestrzeni wsi, ukształtowaniu powierzchni, życiu społecznemu i zawodowemu mieszkańców, w tym zawodom i miejscom już należącym do przeszłości, ale organizującym dawne życie mieszkańców wsi. Ze Wstępu

Siódmy tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Odzież i obuwie. Przędzenie lnu i tkanie płótna zawiera 2030 haseł wzbogaconych 30 ilustracjami i 42 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą tradycyjnym wiejskim ubraniom, obuwiu, przędzeniu lnu, tkaniu płótna oraz budowie narzędzi do tego przeznaczonych. Przedmiotem opisu są nazwy ubrań kobiecych i męskich, obuwia oraz przędzenia lnu i tkania płótna. Każda z nich jest szczególnym znakiem pamięci, odwołującym się do miejsca i czasu oraz tradycji lokalnej i regionalnej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

Tom III zatytułowany "Świat zwierząt" jest kolejną częścią opracowania kilkutomowego o wymiarze regionalnym, łączącego wymogi słownika wewnątrzdialektalnego i międzydialektalnego, ze wspólnym modelem hasła słownikowego i sposobem wykorzystania wypowiedzi gwarowych mieszkańców wsi regionu lubelskiego. Znajdą się w nim nazwy zwierząt i ptaków domowych i dzikich, płazów, gadów, ryb, owadów i robaków, części ciała zwierząt i ptaków, głosów i sposobów zachowania zwierząt i ptaków, zawołań na zwierzęta domowe, pokarmu dla zwierząt.

"Słownik gwar Lubelszczyzny" ma układ działowy, w którym każdy z tomów stanowi odrębną całość tematyczną, opartą - ze względu na jednolitość całości - na jednakowych zasadach metodologicznych, z wykorzystaniem technik atlasowych i ikonografii. Tom II zawierający słownictwo z zakresu rolnictwa jest kolejną częścią opracowania kilkutomowego o zakresie regionalnym, łączącym wymogi słownika wewnątrzdialektalnego i międzydialektalnego, ze wspólnym modelem hasła słownikowego i sposobem wykorzystania wypowiedzi gwarowych mieszkańców wsi regionu lubelskiego. W tomie tym zostało wydzielonych pięć działów tematycznych: Transport wiejski. Rośliny okopowe i paszowe. Gleby i rodzaje pól. Uprawa lnu i konopi. Zbiór siana, a w każdym z nich został zachowany uk...

Szósty tom Słownika gwar Lubelszczyzny zatytułowany Pokarmy zawiera 2560 haseł wzbogaconych 31 ilustracjami i 67 mapami językowymi. Stanowi odrębną całość tematyczną, poświęconą tradycyjnym potrawom ludowym z mąki, mleka, wody, ziemniaków, kaszy, kapusty, grochu, warzyw, owoców, mięsa, kości. Przedmiotem opisu są nazwy pokarmów, naczyń kuchennych, części pieca kuchennego i pieca chlebowego oraz sposobów przygotowania potraw i pieczenia chleba. Nie jest to kulinarna mapa Lubelszczyzny, księga kucharska czy zbiór przepisów, ale odzwierciedlenie pamięci i świadomości językowej mieszkańców wsi zamkniętych w nazwach pokarmów i sposobach ich przygotowania. Każde hasło słownikowe jest szczególnym znakiem pamięci, odwołującym się do domu rodzinnego ora...