„Lilianna Dorak-Wojakowska” – książki

Problematyka lęku i strachu nabiera dziś kulturowej – w tym artystycznej – aktualności, z reguły pod wpływem wyłaniających się realnych zagrożeń oraz potrzeby uświadomienia, wypowiedzenia i uformowania towarzyszącego im niepokoju. Strach, lęk – to emocje tyleż destrukcyjne, co twórcze. Niszczą, ale i – nieco na bazie powstałego zniszczenia – pozwalają generować teksty kultury. Przedstawienia malarskie, rzeźba, fotografia, literatura pełne są obrazów, które wyraźnie wskazują na fakt, że powstały w wyniku zmagań podmiotu ze sferą własnych emocji, wahań, stanów obniżenia nastroju. Ekspresja koloru w malarstwie, grubość kreski, jej celowa deformacja, widoczna na płótnie siła uderzenia pędzla, sposób kreowania obrazów poetyckich w liryce, elementy semantyczne konstytuujące metaforę, wszystko to dowodzi głębi przeżywania tychże stanów emocjonalnych przez artystę, ich stopnia nasilenia. Warto też zauważyć, że kultura sama – niejako z własnej inicjatywy i niezupełnie bezinteresownie – wytwarza lęk, pielęgnuje go, rozmnaża, zagęszcza, eksploatuje. Ta produkcja lęku w kulturze i za sprawą kultury ma jednak dialektyczny rezonans. Sprawia, że kultura wikła się w niejasną, dwuznaczną grę z lękiem. Powoduje, że lęk – niejako na zasadzie rewanżu i wzajemności – produkuje kulturę. Monografia zbiorowa pt. Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze stanowi próbę interdyscyplinarnego ujęcia problematyki strachu uobecniającego się we współczesnych wytworach kultury. Zamieszczone w niej artykuły zostały napisane przez psychologów, lekarzy, politologów, filozofów, literaturoznawców, filmoznawców, teatrologów, dydaktyków i kulturoznawców, reprezentujących różne ośrodki akademickie w Polsce.

Tocząca się na łamach wieloautorskiej monografii debata jest dobrze przemyślaną i spójną kompozycją polifoniczną, osadzoną w teorii audiowizualnej. Skoncentrowanie się na zjawiskach najnowszych, silnie determinowanych przez technologię cyfrową, redaktorki książki tłumaczą zmianą myślenia o obrazie, które ewoluowało od tradycyjnego mimesis do simulacrum. Jednocześnie zauważają, że zmiana obrazu pociąga za sobą o wiele poważniejszą zmianę dotyczącą ludzkiego patrzenia. Wzrok zatrzymuje się na powierzchni, bo w obrazie nie ma już głębi, samo przedstawienie do niczego nie odsyła, stąd „oko” nie ma w czym się zanurzyć. Towarzyszące temu stanowi zagubienie podmiotu, rozwarstwienie jego możliwości sensorycznych, zachwianie pewności opartej na percepcji, to tylko nieliczne konsekwencje zmian kulturowych wywołanych digitalizacją. Książka pod redakcją naukową Bogusławy Bodzioch-Bryły, Lilianny Dorak-Wojakowskiej i Danuty Smołuchy jest niewątpliwie ciekawą propozycją wydawniczą. Nie tylko wpisuje się w trwającą od kilkunastu lat dyskusję nad rolą nowych technologii i mediów oraz ich wpływem na rzeczywistość, ale analizuje nowe zjawiska, rozwijając refleksję teoretyczną. Z recenzji dra hab. Adama Regiewicza, prof. Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Pod względem treści książka stanowi przemyślaną i spójną całość, zogniskowaną wokół zagadnienia wizualności jako dominanty współczesnej kultury, fenomenu kolonizującego dziś także logosferę, biorącego w posiadanie nie tylko praktyki codzienności, lecz także sztukę i naukę. Publikacja doskonale wpisuje się zatem w dynamicznie rozwijające się w światowej humanistyce studia nad wizualnością. Zgromadzone w monografii artykuły prezentują różne tematy szczegółowe oraz rozmaite podejścia metodologiczne. Czytelnik może się zapoznać z pracami z zakresu literaturoznawstwa, medioznawstwa, estetyki, badań nad sztukami wizualnymi, ludologii czy neuropsychologii. W sumie autorzy analizują pokaźny i silnie zróżnicowany materiał źródłowy, co pozwala uchwycić bogactwo i złożoność zjawisk zaliczanych do intensywnie rozwijającej się ekspansywnej kultury wizualnej. Z recenzji dr hab. Magdaleny Bogusławskiej

Monografia: Szajna: Teatr/Te-art. W poszukiwaniu formuły teatru plastycznego powraca do nieco - choć zgoła niesłusznie - zapomnianej spuścizny Józefa Szajny, jednego z najbardziej oryginalnych twórców polskiego teatru drugiej połowy XX wieku.