„Krzysztof Bielawski” – książki

Historia niszczenia cmentarzy żydowskich w Polsce prześledzona przez Krzysztofa Bielawskiego ukazuje swoje niepokojące karty. Jeszcze do niedawna powszechne było przypisywanie dewastacji nekropolii żydowskich jedynie lub głównie Niemcom podczas drugiej wojny światowej. W rzeczywistości istotny udział w tych działaniach ma także miejscowa ludność oraz powojenne państwo polskie. Przytoczone i udokumentowane zdjęciami przykłady nowych zastosowań, jakie wymyślono dla macew, np. przerobienie ich na płyty chodnikowe lub tarczę szlifierską, mają w sobie wstrząsającą moc.

Przywołanie w rozmowie mądrości starożytnych Greków nie jest tylko popisem pustej erudycji. Stanowi odwołanie się do rzeczywistego fundamentu naszej kultury, nauki i sztuki we wszystkich jej przejawach. Jest świadectwem świadomego lub nie uczestnictwa w dziedzictwie, które ukształtowało zręby naszego rozumienia świata, nasz język i naszą literaturę.Grecka mądrość jest rozproszona w dziełach filozofów, tragików, poetów, historyków i mówców. Rzadko bywa skondensowana; wielką karierę zrobiły wyjęte z kontekstu bon moty, powtarzane cierpliwie przez kolejne pokolenia, a będące niejednokrotnie złotą igłą w stogu siana obszernego dialogu czy mowy. Wśród nich najbardziej znane: Poznaj samego siebie i Nic nad miarę. Przetrwał wszak jeden zbiór tekstów, w którym cała ta rozrzucona mądrość znalazła swój wyraz. To zestawienie 148 sentencji nazywanych delfickimi, ponieważ według tradycji z Delfami właśnie religijnym, kulturowym i politycznym centrum greckiego świata były związane i pochodzeniem, i wielowiekową ekspozycją. Miały być wykute na tablicach umieszczonych przy wejściu do świątyni Apollona w Delfach, którą większość Greków przynajmniej raz w życiu odwiedzała, szukając dwóch rzeczy: odpowiedzi wyroczni na nurtujące już to jednostkę, już to społeczność pytania oraz mądrości rady na życie.Książka do pisania autorstwa Krzysztofa Bielawskiego to wybór 30 sentencji w oryginale i przekładzie, opatrzonych kulturowym i filologicznym komentarzem.

`Książka ma pionierski charakter nie tylko w polskim, ale i międzynarodowym wymiarze. Uwaga uczonych koncentrowała się bowiem do tej pory na muzycznej stronie zachowanych hymnów delfickich Atenajosa i Limeniosa, peanu berlińskiego anonimowego autora, hymnów Mesomedesa czy epitafium Sejkilosa. I choć wydawano teksty tych wszystkich autorów, to jednak wciąż umykał uwadze badaczy aspekt literacki. Tu i ówdzie pojawiały się wprawdzie refleksje krytyczne, ale wynikały one z potrzeby uzasadnienia wprowadzonych koniektur i ograniczały się do zwięzłego komentarza albo miały charakter incydentalny, a ich rozproszenie i brak metodologicznej spójności zamazywały przejrzystość interpretacyjną. Z punktu widzenia środowisk artystycznych, które zajmują się rekonstrukcją starożytnych zapisów muzycznych, książka dr. Krzysztofa Bielawskiego jest wyjątkowo przydatna i długo oczekiwana, gdyż umożliwia dokładne rozumienie tekstów literackich i ich kulturowej funkcji w najpełniejszym wymiarze. Autor poddał je skrupulatnej interpretacji, osadził w kontekście literackim, w tradycji genologicznej i historycznej. W ten sposób nie tylko uzupełnił, a nawet miejscami poprawił wydania oraz komentarze, lecz także jako pierwszy stworzył małe odrębne monografie poszczególnych autorów. W rezultacie otrzymaliśmy spójną syntezę monograficznie opracowanych tekstów muzycznych.` Z recenzji prof. dr. hab. Kazimierza Korusa

This second volume of the proceedings is a collection of papers on the subject of sacrifice in the ancient world. It shifts the attention from Ancient Greek sacrifices (that was the topic in the first volume) to those in the whole of Antiquity. Such a perspective seems justified especially taking into account the fact that the sacrificial ritual is a common feature of ancient cultures, and studying it in such a broad, interdisciplinary approach brings us closer to understanding the essence of this phenomenon. We hope that this endeavor of investigating this common anthropological aspect of culture will be continued on the basis of subsequent meetings of researchers from around the world in various scientific disciplines, from philological, historical and religious studies to anthropological and philosophical ones.

Delfy – jako siedziba najważniejszej panhelleńskiej wyroczni, miejsce igrzysk pytyjskich, ośrodek Amfiktionii Delfickiej, pępek świata wyznaczony przez omphalos i wreszcie źródło promieniowania mądrości Siedmiu Mędrców – stanowią rzeczywiste centrum greckiej kultury. Śledzenie związków i wzajemnych wpływów mantyki – tradycji profetycznej – i literatury sapiencjalnej okazało się fascynującą podróżą po samej istocie greckości. Sentencje ze świątyni delfickiej zawierają podwójny komunikat: z jednej strony przypominają wchodzącym do świątyni, że odpowiedzi Pytii zawsze mają w sobie tę mądrość, której z pozoru zdają się pozbawione, a z drugiej wskazują, że z trudem wypracowana mądrość mędrców dopiero w legitymizacji u delfickiego boga znajduje potwierdzenie swej wartości i siły. Mędrzec i Pytia to dwie strony tego samego. To dwa sposoby manifestacji podstawowych ludzkich potrzeb, pragnień, pytań i obaw, skupionych na dramatycznym napięciu między niewiedzą a poznaniem, wątpieniem w możliwości poznania a równoczesnym nieustannym zabieganiem o zdobywanie wiedzy. Chcemy wiedzieć, co jest ważne i dokąd zmierzamy, i pytamy albo mędrców, albo boga. Podpowiedź delficka mówi, że najlepiej uciekać się do jednego i do drugiego równocześnie. Między irracjonalnością boskich natchnień i oświeceń sięgających poza słowa, a racjonalizmem wyrażonym z siłą w lapidarnym słowie jest nie tylko wieczne napięcie, ale też wieczna równowaga i pełna komplementarność. Na linii tego napięcia dokonuje się zwykle to, co w życiu najważniejsze, także w codziennym i niedramatycznym doświadczeniu. Krzysztof Bielawski (ur. 1969) – adiunkt w Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykładowca krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych, patrolog, tłumacz, współzałożyciel i wieloletni redaktor naczelny wydawnictwa Homini. Zajmuje się badaniami nad leksykografią grecką, religiami antycznymi, kultami misteryjnymi oraz związkami tragedii z teologia. Ostatnio opublikował także: Ofiara krwawa w Grecji starożytnej w świetle danych filologicznych. Tragedia attycka (Warszawa 2017).

Niniejsza monografia ma na celu uzupełnienie poważnej luki, jaką jest brak całościowego studium źródłowego z pełnym zestawieniem rzeczywistych nawiązań do ofiary krwawej w zachowanych tekstach tragicznych piątego wieku. Celem publikacji jest stworzenie źródłowej podstawy do ewentualnego krytycznego przeglądu dotychczasowych interpretacji zjawiska ofiary, które dominują w nauce od lat sześćdziesiątych. Stanowi ona filologiczną fenomenologię ofiary w greckiej tragedii, obejmując wszystkie nawiązania do rytu ofiarnego w zachowanych tekstach dramatycznych – podaje ich tekst oryginalny, nowy autorski przekład, uwzględniający techniczną terminologię religijną w sensie ścisłym, oraz szeroki kontekstowy komentarz – filologiczny, kulturowy, religioznawczy i – tam, gdzie to możliwe i uzasadnione – historyczny. Jakkolwiek celem tego opracowania nie jest ani potwierdzanie, ani obalanie istniejących teorii ofiary w ogólności, czy też koncepcji roli ofiary w tekstach dramatycznych w szczególności, to jednak nie można uniknąć odniesień do rozległej literatury przedmiotu. Praca ta powstała w ramach projektu „Ofiara krwawa w Grecji starożytnej w świetle danych filologicznych”, realizowanego w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Table of Contents: • Robert Parker (University of Oxford), Introductory Remarks • Scott Scullion (University of Oxford), Penal Sacrifice • Włodzimierz Lengauer (University of Warsaw), Piety and Sacrifice in Greek Religion • Gunnel Ekroth (Uppsala University), Holocaustic sacrifices in ancient Greek religion: Some comments on practice and theory • Vinciane Pirenne-Delforge (University of Liège), Pure and Impure Ancestors at Selinous: a note on Greek theology • Richard Seaford (University of Exeter), On Vedic Sacrifice, and its Differences from Greek Sacrifice • Krzysztof Bielawski (Jagiellonian University), Animal Sacrifice in Eleusinian Inscriptions of the Classical Period • Bartłomiej Bednarek (University of Warsaw), Whole and ground: krithai and alphita. Prolegomena • Przemysław Biernat (Jagiellonian University), Sacrificial bricolage in Plato's Critias • Lech Trzcionkowski (Jagiellonian University), Sacrificial Terminology and the Question of Tradition and Innovation in Greek Animal Sacrifice